In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-07 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 12 mei en geld ontvangen; verzoek om bergschoenen maat 43/44, pantoffels, bretels…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-07 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 12 mei en geld ontvangen; verzoek om bergschoenen maat 43/44, pantoffels, bretels…

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Brief van L.O. voor hulp aan onderduikers aan het Rode Kruis betreffende Rozette van Cleef

Foto van Carolina de Winter

Van: Jacobi, Fia (door een vriendin) Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-07-14 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: Fia mag niet schrijven. Een vriendin heeft het overgenomen. Fia heeft roodvonk. Pakketje, jurk en schoenen zijn ontvangen. Van Greet en Mieltje heeft ze niets gehoord. Ze hoopt dat zij nog in Westerbork zijn. Fia ligt voorlopig in barak 29A.

Van: Jacobi, Fia (door een vriendin) Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-07-14 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: Fia mag niet schrijven. Een vriendin heeft het overgenomen. Fia heeft roodvonk. Pakketje, jurk en schoenen zijn ontvangen. Van Greet en Mieltje heeft ze niets gehoord. Ze hoopt dat zij nog in Westerbork zijn. Fia ligt voorlopig in barak 29A.

Brief van Fia Jacobi (geschreven door een vriendin) aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 216 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Haan, Philippus geb. 04-08-50 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 216 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Haan, Philippus geb. 04-08-50 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Philippus de Haan

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Barakken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Barakken in aanbouw.

van de bouw van een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Koppelen, Hijman, van&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06 Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Van: Koppelen, Hijman, van&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06 Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Vrijlatingsbewijs van Hijman van Koppelen

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: Mogelijk in oktober of november naar een nieuwe bestemming, vader zou graag elke week wat boter willen hebben, 20 gulden met vader verrekend. Martin (?) is vertrokken. Hij was gisteren heel somber.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-14 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: Mogelijk in oktober of november naar een nieuwe bestemming, vader zou graag elke week wat boter willen hebben, 20 gulden met vader verrekend. Martin (?) is vertrokken. Hij was gisteren heel somber.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Spiegel, Elise (Via het Britse Rode Kruis) Aan: Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Bericht van de kinderen ontvangen. Waarom nu daar? Blij dat allen gezond zijn.’ Antwoord van de kinderen op 8-7-1942. ‘We zijn allen gezond. We zwemmen dagelijks in Dinxperlo. We eten wat nodig is en hebben goede schoolrapporten ontvangen.’&nbsp;

Van: Spiegel, Elise (Via het Britse Rode Kruis) Aan: Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Bericht van de kinderen ontvangen. Waarom nu daar? Blij dat allen gezond zijn.’ Antwoord van de kinderen op 8-7-1942. ‘We zijn allen gezond. We zwemmen dagelijks in Dinxperlo. We eten wat nodig is en hebben goede schoolrapporten ontvangen.’&nbsp;

Brief van Elise Spiegel aan haar twee kinderen via het Rode Kruis

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Van: Urie&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1949-01-27&nbsp; Onderwerp: overname kamp door Ministerie van Oorlog. Telefoon aan Huisman en Jager dat het kamp zal worden overgenomen met ingang van 15 februari 1949.

Brief van Urie over overname kamp door het Ministerie van Oorlog

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Naar de overwinning&nbsp; No 66 Dinsdag 1945-04-10 Het fronttoneel in Nederland en Duitsland.

Krant met daarin een beschrijving van het front in Nederland en Duitsland in april 1945

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen-Wolff, Gisa, 6-7-10, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen-Wolff, Gisa, 6-7-10, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Gisa Cohen-Wolff

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen, Kurt, 23-12-02 B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres.

Sonder-Ausweis&nbsp; Cohen, Kurt, 23-12-02 B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres.

Sonderausweis van Kurt Cohen

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Alida Wallega- Mulder Canter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-03-17 Onderwerp: overlijden van Alida Wallega- Mulder Canter.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Den Haag betreffende het overlijden van Alida Wallega-Mulder Canter

Van: Aerztliche Verbindungsstelle Aan: Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: opgeven van het nummer en de datum van uitreiking van nieuw persoonsbewijs

Van: Aerztliche Verbindungsstelle Aan: Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: opgeven van het nummer en de datum van uitreiking van nieuw persoonsbewijs

Brief van Aerztliche Verbindungsstelle betreffende een nieuw persoonsbewijs

Van: Praag, van, I. (geschreven door Frederika) Aan: Swaak, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-12&nbsp; Onderwerp: bedankje ontvangen pakket

Van: Praag, van, I. (geschreven door Frederika) Aan: Swaak, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-12&nbsp; Onderwerp: bedankje ontvangen pakket

Briefkaart van I. van Praag aan A. Swaak vanuit kamp Westerbork

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma kamermuziek uitvoering in kamp Westerbork

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programma Buhne Lager Westerbork

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Man en vrouw op het toneel naast een drumstel

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1948-10-19&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, bestemming van het kamp (barakken) is nog niet bekend. Er wordt met verschillende partijen gesproken.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1948-10-19&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, bestemming van het kamp (barakken) is nog niet bekend. Er wordt met verschillende partijen gesproken.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen