In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Persoonsbewijs van Simon Wijnberg

Van: Walter Wijnberg Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-04-18&nbsp; Onderwerp: Schoolrapport 1ste kwartaal 1944.

Van: Walter Wijnberg Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-04-18&nbsp; Onderwerp: Schoolrapport 1ste kwartaal 1944.

Schoolrapport van Walter Wijnberg

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Brief van L. Polak aan Jopie in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Ruinen

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-04-24 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-04-24 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: doorlaatbewijs Sonderproviantur voor de periode 16-1-1945 tot en met 14-4-1945.

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: doorlaatbewijs Sonderproviantur voor de periode 16-1-1945 tot en met 14-4-1945.

Ausweis voor het kunnen betreden van de Sonder-Proviantur in Theresienstadt

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse wijken

Judenviertel Amsterdam

Muziek kamp Westerbork

Optredens kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Naziconcentratiekampen

Kamp Vittel

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-11, No. 5&nbsp; Inhoud: Technische reparaties. Blz.: 1

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-11, No. 5&nbsp; Inhoud: Technische reparaties. Blz.: 1

Lagerbefehl No. 5

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Brief van Werner Stertzenbach aan de Komandantuur van kamp Westerbork

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: opgepakt en op weg naar Westerbork Bijz.: briefkaart is uit de trein gegooid (zie ook brief 6697-01)

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: opgepakt en op weg naar Westerbork Bijz.: briefkaart is uit de trein gegooid (zie ook brief 6697-01)

Briefkaart van Hennie de vries aan Rietje en familie

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-26 Onderwerp: een winterjas retour, deze is hem te zwaar; pakketpost; en sturen van geld voor de kantine (als er wat is): Jonnie maakt een kans om te blijven…

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-26 Onderwerp: een winterjas retour, deze is hem te zwaar; pakketpost; en sturen van geld voor de kantine (als er wat is): Jonnie maakt een kans om te blijven…

Brief van Levie Querido aan zijn kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Brief van L.O. voor hulp aan onderduikers aan het Rode Kruis betreffende Rozette van Cleef

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-11 Onderwerp: dank voor wat is meegebracht; bezoek…

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-11 Onderwerp: dank voor wat is meegebracht; bezoek…

Brief van Jannie en Ies aan de familie Veer

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Een armband gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst

Industriebarakken kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Van: Jannie (Blog-Lam) Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945 Onderwerp: kort berichtje dat ze met haar dochter terug is gekeerd uit een concentratiekamp. Ze heeft gehoord dat haar zus Sonja bij de familie Veer is. Van de familie is verder niemand meer in leven…

Van: Jannie (Blog-Lam) Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945 Onderwerp: kort berichtje dat ze met haar dochter terug is gekeerd uit een concentratiekamp. Ze heeft gehoord dat haar zus Sonja bij de familie Veer is. Van de familie is verder niemand meer in leven…

Brief van Jannie Blog-Lam en haar dochter aan de familie Veer

Van: Wilhelmina Aan: Heijmans-de Lange, Joela Plaats: Den Haag Datum: 1946-0-16 Onderwerp: echtgenoot was verzetsstrijder en heeft zijn leven verloren in een concentratiekamp op 3 mei 1945.

Van: Wilhelmina Aan: Heijmans-de Lange, Joela Plaats: Den Haag Datum: 1946-0-16 Onderwerp: echtgenoot was verzetsstrijder en heeft zijn leven verloren in een concentratiekamp op 3 mei 1945.

Brief van Koningin Wilhelmina in verband met de dood van Koenraad Heijmans

Bewijs in verband met repatriëring. Datum: 1945-06-19

Bewijs in verband met repatriëring. Datum: 1945-06-19

Bewijs in verband met repatriëring

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-03-24 Plaats: Amsterdam Onderwerp: we zijn gelukkig nog in Nederland (Mevrouw Magnus ligt nog in het ziekenhuis in Amsterdam, terwijl de rest van het gezin in kamp Westerbork zit). Vele bekenden zijn gedeporteerd naar het Oosten. Haar zonen (Leon en Simon) werken in Westerbork bij de metaalsortering en -sloop….&nbsp;

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-03-24 Plaats: Amsterdam Onderwerp: we zijn gelukkig nog in Nederland (Mevrouw Magnus ligt nog in het ziekenhuis in Amsterdam, terwijl de rest van het gezin in kamp Westerbork zit). Vele bekenden zijn gedeporteerd naar het Oosten. Haar zonen (Leon en Simon) werken in Westerbork bij de metaalsortering en -sloop….&nbsp;

Brief van F. Magnus-Goldschmidt aan L. Goldschmidt vanuit Amsterdam

Lijst met namen en adressen van Joodse bewoners van Delfzijl, Farmsum, Weiwerd en Oterdum. Hhet gaat in totaal om 135 namen

Lijst met namen en adressen van Joodse bewoners van Delfzijl, Farmsum, Weiwerd en Oterdum. Hhet gaat in totaal om 135 namen

Lijst met namen en adressen van Joodse bewoners van Delfzijl, Farmsum, Weiwerd en Oterdum

Van: Gien, Ies en Marcusje Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-14 Onderwerp: Afscheidsgroet ('Wij gaan naar elders')

Van: Gien, Ies en Marcusje Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-14 Onderwerp: Afscheidsgroet ('Wij gaan naar elders')

Briefkaart van de familie van Spier aan de familie Booij-Sukkel

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport vanuit kamp Westerbork

Van: Gemeentelijk Bureau voor Joodsche Inkwartiering Aan: Kruimink-van Dam, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-27 Onderwerp: ter beschikking stelling van woonruimte

Van: Gemeentelijk Bureau voor Joodsche Inkwartiering Aan: Kruimink-van Dam, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-27 Onderwerp: ter beschikking stelling van woonruimte

Brief van Gemeentelijk Bureau voor Joodsche Inkwartiering aan S. Kruimink-van Dam

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: zoon/dochter wordt verwacht om toelatingsexamen af te leggen + enveloppe (5521-07-1)

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: zoon/dochter wordt verwacht om toelatingsexamen af te leggen + enveloppe (5521-07-1)

Brief van H. Jacobs aan W. Wessel

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Foto van personeel van de Boekhouding van Interneringskamp Westerbork

Van: Jannie&nbsp; Aan: Veer, familie Plaats: Utrecht Datum:&nbsp; Onderwerp: over wederzijds bezoek…

Van: Jannie&nbsp; Aan: Veer, familie Plaats: Utrecht Datum:&nbsp; Onderwerp: over wederzijds bezoek…

Briefkaart van Jannie Blog-Lam aan de familie Veer

Het doen van voorzieningen aan barak 28; 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10

Het doen van voorzieningen aan barak 28; 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10

Plattegrond met informatie over de nieuwe functie van de voormalige Centrale Keuken

Van: Haagman, Lion, (Bep en Clara) Aan: De Vrijer, Dick (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: Dick komt mogelijk komende zondag op bezoek ( schrijven aan Feldmann); zeg tegen zijn moeder en vader dat Michel Koster zeker al drie weken door is…Lion heeft met hem gesproken, ook zijn compagnon was erbij…'Ze waren bij het tweede Rotterdam-transport'.

Van: Haagman, Lion, (Bep en Clara) Aan: De Vrijer, Dick (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-01 Onderwerp: Dick komt mogelijk komende zondag op bezoek ( schrijven aan Feldmann); zeg tegen zijn moeder en vader dat Michel Koster zeker al drie weken door is…Lion heeft met hem gesproken, ook zijn compagnon was erbij…'Ze waren bij het tweede Rotterdam-transport'.

Brief van Lion (Bep en Clara) aan Dick de Vrijer vanuit kamp Westerbork

Van: de Vrijer, Dick Aan: De Vrijer-Fierlier, M. Plaats: Rotterdam Datum: 1944 Onderwerp: hij verwacht haar elke dag weer thuis, duurt het nog lang?; hij wilde een pakje verzenden, maar is de pakketzegel kwijt; tracht zo spoedig mogelijk een zegel te zenden; d groeten aan de rest van de familie (Lion, Clara en Bep); Dick is op bezoek geweest in kamp Westerbork, jammer dat de tijd zo snel voorbij ging…; hij was er graag gebleven; hebben ze geen capo in de keuken nodig?….

Van: de Vrijer, Dick Aan: De Vrijer-Fierlier, M. Plaats: Rotterdam Datum: 1944 Onderwerp: hij verwacht haar elke dag weer thuis, duurt het nog lang?; hij wilde een pakje verzenden, maar is de pakketzegel kwijt; tracht zo spoedig mogelijk een zegel te zenden; d groeten aan de rest van de familie (Lion, Clara en Bep); Dick is op bezoek geweest in kamp Westerbork, jammer dat de tijd zo snel voorbij ging…; hij was er graag gebleven; hebben ze geen capo in de keuken nodig?….

Brief van Dick de Vrijer aan zijn vrouw Miep in kamp Westerbork vanuit Rotterdam

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: nog altijd in Westerbork; windjack is te klein; Lion vraagt om een grotere werkbroek en kleerhangers….

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: nog altijd in Westerbork; windjack is te klein; Lion vraagt om een grotere werkbroek en kleerhangers….

Telegram van Lion Haagman aan de Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Duitse en Oostenrijkse Joden kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: filmtekst

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: filmtekst

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1946-05-10&nbsp; Onderwerp: heidebrand van 7 mei 1946 ten westen van kamp Westerbork (in de buurt van de rijwielstalling).

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1946-05-10&nbsp; Onderwerp: heidebrand van 7 mei 1946 ten westen van kamp Westerbork (in de buurt van de rijwielstalling).

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer