In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bericht Van: Hes, Levi Datum: november 1939 Onderwerp: gedachten over emigratie naar Palestina.

Bericht Van: Hes, Levi Datum: november 1939 Onderwerp: gedachten over emigratie naar Palestina.

Bericht van Levi Hes over eventuele emigratie naar Palestina

Van: De burgemeester van Westerbork&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-18&nbsp; Onderwerp: Verklaring dat de heer Cohen, Leon Albertus Alexander&nbsp;nog in leven is.

Van: De burgemeester van Westerbork&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-18&nbsp; Onderwerp: Verklaring dat de heer Cohen, Leon Albertus Alexander&nbsp;nog in leven is.

Foto van een verklaring van de burgemeester van Westerbork betreffende L.A.A. Cohen

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag van Aad van As over de bevrijding van kamp Westerbork

Van: Jacobs-Spits, Rosalia (geschreven door dochter Clara) Aan: Slager-Vervoorn, Riek&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-11&nbsp; Onderwerp: Maxje (7 jaar oud) (Max Slager) van Harry is moederziel alleen in barak 67 terecht gekomen. Het weeshuis wil hem niet. De jongen heeft twee jaar rondgezworven en is via de gevangenis in Amsterdam in Westerbork terecht gekomen. Hij spreekt hoog Amsterdams en is honds brutaal. De schrijfster en anderen uit de barak zullen hem zo goed mogelijk verzorgen. Waarschuw mensen in Ede en…dat hij hier is. Zelf werkt ze in de binnendienst en haar moeder werkt in de keuken. Moeder trekt het even niet en ligt ziek op bed. Moeder en dochter kwamen na een verblijf&nbsp;van drie weken in Scheveningen in kamp Westerbork terecht, op 19 mei 1944, op het moment dat er een transport vertrok. Brief voorzien van Zensurstempel: Gepruft.

Van: Jacobs-Spits, Rosalia (geschreven door dochter Clara) Aan: Slager-Vervoorn, Riek&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-11&nbsp; Onderwerp: Maxje (7 jaar oud) (Max Slager) van Harry is moederziel alleen in barak 67 terecht gekomen. Het weeshuis wil hem niet. De jongen heeft twee jaar rondgezworven en is via de gevangenis in Amsterdam in Westerbork terecht gekomen. Hij spreekt hoog Amsterdams en is honds brutaal. De schrijfster en anderen uit de barak zullen hem zo goed mogelijk verzorgen. Waarschuw mensen in Ede en…dat hij hier is. Zelf werkt ze in de binnendienst en haar moeder werkt in de keuken. Moeder trekt het even niet en ligt ziek op bed. Moeder en dochter kwamen na een verblijf&nbsp;van drie weken in Scheveningen in kamp Westerbork terecht, op 19 mei 1944, op het moment dat er een transport vertrok. Brief voorzien van Zensurstempel: Gepruft.

Brief van Rosalia Jacobs-Spits aan Riek Slager-Vervoorn vanuit kamp Westerbork

Groepsfoto van drie mannen voor een barak. Joods werkkamp (?), jaartal onbekend.&nbsp; De persoon rechts is Jaap Elzas.

Groepsfoto van drie mannen voor een barak. Joods werkkamp (?), jaartal onbekend.&nbsp; De persoon rechts is Jaap Elzas.

Drie mannen voor een barak

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-01 Onderwerp: Werner ziet de toekomst zwaar in; over zijn gevoelens voor Stella; het kamp heeft last van 'Drentitis', (depressies); geen cadeau voor de verjaardag van Stella, er valt in het kamp niets uit te zoeken, het kamp bevindt zich ‘diep in de rimboe’ (woorden van commandant Schol); smokkelen van de brief van Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-01 Onderwerp: Werner ziet de toekomst zwaar in; over zijn gevoelens voor Stella; het kamp heeft last van 'Drentitis', (depressies); geen cadeau voor de verjaardag van Stella, er valt in het kamp niets uit te zoeken, het kamp bevindt zich ‘diep in de rimboe’ (woorden van commandant Schol); smokkelen van de brief van Stella.

Krantenknipsel over de komst van Indische Nederlanders naar kamp Schattenberg en Pieterberg