We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Berechting oorlogsmisdadigers

Gemmeker-proces

Van: Inspectie der Repatriëring Amsterdam Aan: Nieuwkerk, Karel Plaats: Amsterdam Datum: 1945-08 Onderwerp: terug in Nederland, in Amsterdam. Kaart met verschillende stempels.

Van: Inspectie der Repatriëring Amsterdam Aan: Nieuwkerk, Karel Plaats: Amsterdam Datum: 1945-08 Onderwerp: terug in Nederland, in Amsterdam. Kaart met verschillende stempels.

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden van Karel Nieuwkerk

Van: Querido, Abraham Aan: Fien (Prins-Snof) en Rika Plaats: Westerbork, kamp, barak 6, zaal 4 Datum: 1945-01-14 Onderwerp: Abraham maakt het best, het ontbreekt hem aan niets; er is alleen te weinig te roken; een pakketje is welkom; briefpost; mogelijkheid voor Austausch (uitwisseling naar geallieerd gebied); medisch praatje gehouden voor kamergenoten, het werd zeer gewaardeerd…

Van: Querido, Abraham Aan: Fien (Prins-Snof) en Rika Plaats: Westerbork, kamp, barak 6, zaal 4 Datum: 1945-01-14 Onderwerp: Abraham maakt het best, het ontbreekt hem aan niets; er is alleen te weinig te roken; een pakketje is welkom; briefpost; mogelijkheid voor Austausch (uitwisseling naar geallieerd gebied); medisch praatje gehouden voor kamergenoten, het werd zeer gewaardeerd…

Brief van Abraham Querido aan Fien Prins-Snof en Rika vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1943

September 1943

November 1943

Juni 1943

Augustus 1943

Juli 1943

Maart 1943

Februari 1943

Januari 1943

Oktober 1943

December 1943

April 1943

Mei 1943

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: over haar vrijlating, die maar niet komt; een van de personen die bij de 'commandant' was, is vrij; haar man zal bezoek krijgen van een jonge vrouwelijke dokter; pakje ontvangen, behoefte aan boter en kaas; met moeder gaat het beter, maar ze is hypernerveus; vader is plotseling overgeplaatst, maar zal over een paar dagen weer terug in barak 6 zijn; vanochtend zag Lotte het meisje waar de moeder de pullover voor haar man heeft gebreid; reeds vier maanden van haar man gescheiden…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: over haar vrijlating, die maar niet komt; een van de personen die bij de 'commandant' was, is vrij; haar man zal bezoek krijgen van een jonge vrouwelijke dokter; pakje ontvangen, behoefte aan boter en kaas; met moeder gaat het beter, maar ze is hypernerveus; vader is plotseling overgeplaatst, maar zal over een paar dagen weer terug in barak 6 zijn; vanochtend zag Lotte het meisje waar de moeder de pullover voor haar man heeft gebreid; reeds vier maanden van haar man gescheiden…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Oproep Oproep aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Betreft oproep om zich op 1.11.1944 om 5 uur te melden i.v.m. Arbeitseinsatz in Theresienstadt, kamer 47, gebouw B IV in de Hannover Kazerne.

Oproep Oproep aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Betreft oproep om zich op 1.11.1944 om 5 uur te melden i.v.m. Arbeitseinsatz in Theresienstadt, kamer 47, gebouw B IV in de Hannover Kazerne.

Oproep aan Sigbert Gerzon betreffende Arbeitseinsatz in Theresienstadt

Van: Wolds Levensmiddelenbedrijf Aan: geïnteresseerden Plaats: Hooghalen Datum: 1957-07-30 Onderwerp: opening van een filiaal (levensmiddelen) door de familie Wold in woonoord Schattenberg. Dit werd mogelijk na de invoering van de zelfzorg. De familie kreeg een ruimte in de voormalige Centrale Keuken.&nbsp;

Van: Wolds Levensmiddelenbedrijf Aan: geïnteresseerden Plaats: Hooghalen Datum: 1957-07-30 Onderwerp: opening van een filiaal (levensmiddelen) door de familie Wold in woonoord Schattenberg. Dit werd mogelijk na de invoering van de zelfzorg. De familie kreeg een ruimte in de voormalige Centrale Keuken.&nbsp;

Mededeling van Wolds Levensmiddelenbedrijf in Hooghalen over de opening van een filiaal in woonoord Schattenberg

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-20 Onderwerp: verzoek tot uitvaardiging van een order betreffende het verlaten van het kamp door personeel.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-11-20 Onderwerp: verzoek tot uitvaardiging van een order betreffende het verlaten van het kamp door personeel.

Verzoek van J.J. Heikens aan J.G. Buijvoets een order uit te vaardigen over het verlaten van het kamp door personeel

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Verklaring van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen naar Breda

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

Van: Jaap Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: Wij gaan er vandoor. Als jullie ook moeten zie ik jullie wel op 't appelveld. Groeten aan Suze en Tine

Van: Jaap Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: Wij gaan er vandoor. Als jullie ook moeten zie ik jullie wel op 't appelveld. Groeten aan Suze en Tine

Brief van Jaap aan familie de Haan in kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie en lieve schoonzuster Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12 Onderwerp: pakketzegels; feestdagen;&nbsp; Op briefpapier Lager Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie en lieve schoonzuster Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12 Onderwerp: pakketzegels; feestdagen;&nbsp; Op briefpapier Lager Westerbork

Brief van Morris Zomerplaag aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Dijkstra, R. (hoofd Afwikkelingsbureau) Aan: Niemeijer, R Plaats: Westerbork, ‘kamp’&nbsp; Datum: 1949-03-30 Onderwerp: restitutie van reeds betaald voedingsgeld van 41 cent per dag over de maand november 1948.

Van: Dijkstra, R. (hoofd Afwikkelingsbureau) Aan: Niemeijer, R Plaats: Westerbork, ‘kamp’&nbsp; Datum: 1949-03-30 Onderwerp: restitutie van reeds betaald voedingsgeld van 41 cent per dag over de maand november 1948.

Rekening betreffende restitutie voedingsgeld in Interneringskamp Westerbork

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp Datum: 1942 &nbsp;

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp Datum: 1942 &nbsp;

Schoonmaakploeg in een Joods werkkamp

1944

Januari 1944

Van: Praag, van, Hanny&nbsp; Aan: Mimi&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: Verontschuldigingen; afscheid nemen.

Van: Praag, van, Hanny&nbsp; Aan: Mimi&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp; Onderwerp: Verontschuldigingen; afscheid nemen.

Brief van Hanny van Praag aan Mimi

Personen