In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van dienstwoningen voor personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp

Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp 1939.&nbsp; Administratiegebouwen, Centrale Keuken en barak 34 Op voorgrond de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp 1939.&nbsp; Administratiegebouwen, Centrale Keuken en barak 34 Op voorgrond de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

van de bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Notitie over raming kosten ontginningen Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Notitie over raming kosten ontginningen Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Nood-bevolkingsregistratie&nbsp; Van: Tauber, Frits&nbsp;en echtgenote Plaats: Leeuwarden Datum: 1945&nbsp; Vluchtoord en adres: Leeuwarden, Hoeksterstraat 30

Nood-bevolkingsregistratie&nbsp; Van: Tauber, Frits&nbsp;en echtgenote Plaats: Leeuwarden Datum: 1945&nbsp; Vluchtoord en adres: Leeuwarden, Hoeksterstraat 30

Bewijs van nood-registratie van Fritz Tauber

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Van:&nbsp; Aan: Min. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-02-19&nbsp; Onderwerp: concept instructie voor de directeur van het centraal vluchtelingenkamp, de onderdirecteur, de huismeesteres. Concept huisorders en dagindelingen.&nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Min. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-02-19&nbsp; Onderwerp: concept instructie voor de directeur van het centraal vluchtelingenkamp, de onderdirecteur, de huismeesteres. Concept huisorders en dagindelingen.&nbsp;

Brief met een concept voor huisorders en dagindelingen van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Rekening, inkomsten en uitgaven&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1939-10 tot 1940-08

Rekening, inkomsten en uitgaven&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1939-10 tot 1940-08

Verslag inkomsten en uitgaven Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Groot, de, S. (1899) Aan: Centraal College van de politieke opsporingsdienst (jeugdgevangenis) te Zutphen Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-14 Onderwerp: arrestatie van de vrouw en dochter van afzender en poging tot arrestatie van afzender zelf.

Van: Groot, de, S. (1899) Aan: Centraal College van de politieke opsporingsdienst (jeugdgevangenis) te Zutphen Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-14 Onderwerp: arrestatie van de vrouw en dochter van afzender en poging tot arrestatie van afzender zelf.

Brief van Saul de Groot over de arrestatie van zijn vrouw en dochter

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: elektriciteitsvoorziening

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: elektriciteitsvoorziening

Mededeling over de elektriciteitsvoorziening

Woning van de adjunct directeur in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork &nbsp; Schaal: 1:100

Woning van de adjunct directeur in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork &nbsp; Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de adjunct-directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Overzichtsplan en doorsnedes en plattegrond&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:50

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Overzichtsplan en doorsnedes en plattegrond&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:50

Bouwtekening van de waterzuivering in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Syswerda, directeur Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-12-28&nbsp; Onderwerp: Kosten vervoer compost naar het Centraal Vluchtelingenkamp.

Van: Syswerda, directeur Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-12-28&nbsp; Onderwerp: Kosten vervoer compost naar het Centraal Vluchtelingenkamp.

Brief van directeur Syswerda van het Centraal Vluchtelingenkamp aan Houtvester Assen

Van: Inspectie voor de Werkverruiming&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-09&nbsp; Onderwerp: verlenging subsidietoezegging voor werkzaamheden in Boswachterij Hooghalen ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. &nbsp;

Van: Inspectie voor de Werkverruiming&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-09&nbsp; Onderwerp: verlenging subsidietoezegging voor werkzaamheden in Boswachterij Hooghalen ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. &nbsp;

Brief van de Inspectie voor de Werkverruiming aan de directeur van Staatsbosbeheer

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van lijst benodigde artikelen voor ziekenhuis kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-27&nbsp; Onderwerp: compost voor tuinen, gazons, borders, heesterbeplanting enz.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-27&nbsp; Onderwerp: compost voor tuinen, gazons, borders, heesterbeplanting enz.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld.

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld.

Verklaring van dr. Ziekenoppasser betreffende dr. Siegfried Emmering

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: dank voor het pakket, niet goed ingepakt; onzeker situatie voor Stella in Amsterdam. Het zou beter zijn te gaan trouwen en dat Stella naar Westerbork komt. Ze kan dan onder Werners vrijstelling in het kamp verblijven. Groeten van Max. H. en de familie Hakker. De binnenkomst van Amsterdammers gaat op alfabet, ABC in nu aan de beurt. Het is volgens Werner een kwestie van enkele weken en de P van Pach zal ook aan de beurt zijn.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: dank voor het pakket, niet goed ingepakt; onzeker situatie voor Stella in Amsterdam. Het zou beter zijn te gaan trouwen en dat Stella naar Westerbork komt. Ze kan dan onder Werners vrijstelling in het kamp verblijven. Groeten van Max. H. en de familie Hakker. De binnenkomst van Amsterdammers gaat op alfabet, ABC in nu aan de beurt. Het is volgens Werner een kwestie van enkele weken en de P van Pach zal ook aan de beurt zijn.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Revisie bliksemafleider installatie Ziekenhuis en barak C&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp;Westerbork&nbsp; Schaal: 1:250 De ziekenhuisbarak zal later (Doorgangskamp) de Kommandatur worden.

Revisie bliksemafleider installatie Ziekenhuis en barak C&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp;Westerbork&nbsp; Schaal: 1:250 De ziekenhuisbarak zal later (Doorgangskamp) de Kommandatur worden.

Bouwtekening van de revisie van de bliksemafleider van de ziekenhuisbarak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de directeurswoning van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-17 Onderwerp: ontgoocheling dat Lex en Ro niet konden blijven, hoop dat het goed komt; het is een komen en gaan van transporten. berichten komen binnen dat het in Amsterdam ook heel onrustig is.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-17 Onderwerp: ontgoocheling dat Lex en Ro niet konden blijven, hoop dat het goed komt; het is een komen en gaan van transporten. berichten komen binnen dat het in Amsterdam ook heel onrustig is.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1949-04-07&nbsp; Onderwerp: militaire oefeningen door militairen uit het militair kamp, aantasting van jonge beplanting, onder andere bij de kwekerij.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1949-04-07&nbsp; Onderwerp: militaire oefeningen door militairen uit het militair kamp, aantasting van jonge beplanting, onder andere bij de kwekerij.

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Akte in gebruik geven van grond en boerderij&nbsp; Datum: 1939-09-12 Onderwerp: Akte in gebruik geven van grond en boerderij van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het in gebruik geven van de boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Akte in gebruik geven van grond en boerderij&nbsp; Datum: 1939-09-12 Onderwerp: Akte in gebruik geven van grond en boerderij van Staatsbosbeheer aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het in gebruik geven van de boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Verklaring van het in gebruik geven van de boerderij met grond ten behoeve van het Vluchtelingenkamp