In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Comité voor Joodsche Vluchtelingen

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Flevoland

Joodse gemeente Almere

Joodse gemeente Noordoostpolder

Joodse gemeente Urk

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Muziekuitvoeringen Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Broche Door Rita (Lensink) Bosman illegaal in kamp Westerbork gemaakt. Ronde broche met een gekleurd tafereeltje voorstellende een zeilboot erop.&nbsp;Rita werkt op de speelgoedmakerij. Aan achterzijde een speld.

Broche Door Rita (Lensink) Bosman illegaal in kamp Westerbork gemaakt. Ronde broche met een gekleurd tafereeltje voorstellende een zeilboot erop.&nbsp;Rita werkt op de speelgoedmakerij. Aan achterzijde een speld.

Een beschilderde broche van hout

Vriendendagen Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Reünies Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 16

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943/1944 Onderwerp: pakje voor Hanneke gemaakt met onder andere cake; eet zoveel mogelijk op; goed eten, goed wassen en als het kouder wordt goed aankleden; ook als je op reis zou moeten, flink blijven, na de oorlog zien we elkaar zeker weer; nog meer adviezen…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943/1944 Onderwerp: pakje voor Hanneke gemaakt met onder andere cake; eet zoveel mogelijk op; goed eten, goed wassen en als het kouder wordt goed aankleden; ook als je op reis zou moeten, flink blijven, na de oorlog zien we elkaar zeker weer; nog meer adviezen…

Brief van tante Mien aan Hanneke

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-09-06&nbsp; Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-09-06&nbsp; Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Preek van Ds. N.R. Hefting in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Blauw-witte sjaal Afkomstig van garen van onderhemden die Marianne Oostra in Bergen-Belsen uit elkaar moest trekken t.b.v. lonten. Gemaakt in Bergen-Belsen

Blauw-witte sjaal Afkomstig van garen van onderhemden die Marianne Oostra in Bergen-Belsen uit elkaar moest trekken t.b.v. lonten. Gemaakt in Bergen-Belsen

Blauw-witte sjaal uit Bergen-Belsen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Instructie van J.G. Buijvoets over wat te doen met eigendommen van overleden gedetineerden

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-04-14&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van heidegrond en boerderij.&nbsp;

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-04-14&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van heidegrond en boerderij.&nbsp;

Brief van de directeur van Staatbosbeheer aan de houtvester Assen