In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1948-07-17 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer; kostenraming doortrekken verharde weg route Noord; voorstel om vrachtchauffeurs zich te laten melden bij de wacht voor het verkrijgen van een bewijs om de centrale weg door het kamp te mogen gebruiken, de terugweg is vergelijkbaar. Voor Houtvester Assen is deze oplossing te ingewikkeld, alleen al het moeten passeren van drie bewaakte doorgangen lijkt een groot probleem. De voorkeur van de Houtvester is dan ook om de Noord-route verder te verharden.

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1948-07-17 Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer; kostenraming doortrekken verharde weg route Noord; voorstel om vrachtchauffeurs zich te laten melden bij de wacht voor het verkrijgen van een bewijs om de centrale weg door het kamp te mogen gebruiken, de terugweg is vergelijkbaar. Voor Houtvester Assen is deze oplossing te ingewikkeld, alleen al het moeten passeren van drie bewaakte doorgangen lijkt een groot probleem. De voorkeur van de Houtvester is dan ook om de Noord-route verder te verharden.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Burgemeester van Emmen&nbsp; Aan: Gravers, H.&nbsp; Plaats: Emmen&nbsp; Datum: 1945-03-26&nbsp; Onderwerp: dank voor hulp &nbsp;na de bomaanval op 22 februari 1945.

Van: Burgemeester van Emmen&nbsp; Aan: Gravers, H.&nbsp; Plaats: Emmen&nbsp; Datum: 1945-03-26&nbsp; Onderwerp: dank voor hulp &nbsp;na de bomaanval op 22 februari 1945.

Brief van de Burgemeester van Emmen aan de heer H. Gravers

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Joodse Raad kamp Westerbork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Hachsjara opleidingscentra

Opleidingscentrum Elden

Paviljoen Loosdrechtse Rade

Opleidingscentrum Deventer

Kibboets Franeker

Joods Werkdorp Nieuwesluis

Opvangtehuizen in Barneveld

Van: Acohen, Maurits Aan: zijn kinderen Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-04-19 Onderwerp: dank voor een ontvangene pakketje.

Van: Acohen, Maurits Aan: zijn kinderen Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-04-19 Onderwerp: dank voor een ontvangene pakketje.

Briefkaart van Maurits Acohen vanuit Theresienstadt

Briefkaart van de gemeente Valkenburg betreffende kosten voor opgevraagde informatie over de familie Eisenberg

Breslauer, R.W.&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker in Assen, Prins Hendrikstraat, 1a.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1942 (najaar) Kampcommandant Gemmeker heeft in het najaar van 1942 tot eind januari 1943 in deze van de Joodse familie Wolf in beslag genomen woning gewoond.&nbsp;

Breslauer, R.W.&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker in Assen, Prins Hendrikstraat, 1a.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1942 (najaar) Kampcommandant Gemmeker heeft in het najaar van 1942 tot eind januari 1943 in deze van de Joodse familie Wolf in beslag genomen woning gewoond.&nbsp;

Foto van een van de kamers van de woning in Assen waar kampcommandant Gemmeker enige maanden verbleef

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1942-05-22&nbsp; Onderwerp: vervolg op kantbrief van 15 april 1942 betreffende uitbreiding kamp (de bouw van 22 grote woonbarakken).

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1942-05-22&nbsp; Onderwerp: vervolg op kantbrief van 15 april 1942 betreffende uitbreiding kamp (de bouw van 22 grote woonbarakken).

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen