In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1942-08-06.&nbsp; Onderwerp: Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam met de verklaring dat de heer Cohen medewerker is van de Joodsche Raad. Werkzaam in kamp Westerbork bij de afd. registratie.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1942-08-06.&nbsp; Onderwerp: Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam met de verklaring dat de heer Cohen medewerker is van de Joodsche Raad. Werkzaam in kamp Westerbork bij de afd. registratie.

Foto van een brief van Joodsche Raad voor Amsterdam aan L.A.A. Cohen

Naziconcentratiekampen

Kamp Grünberg

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-29 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft. Met jullie wordt ook dochter Anna (1938) bedoeld.

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-29 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft. Met jullie wordt ook dochter Anna (1938) bedoeld.

Brief van M. Smilde aan M. Caneel-Smilde vanuit Groningen

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-01-06 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-01-06 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-04-14 Onderwerp: transporten; omstandigheden; pakketten; M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft. De schrijfster gaat om onbekende redenen ervan uit dat Mina uit het kamp ontslagen zal worden. (Dit zal uiteindelijk op 29 april gebeuren). Joseph (Joop) is op 5 april 1944 doorgestuurd naar Theresienstadt.&nbsp;

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-04-14 Onderwerp: transporten; omstandigheden; pakketten; M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft. De schrijfster gaat om onbekende redenen ervan uit dat Mina uit het kamp ontslagen zal worden. (Dit zal uiteindelijk op 29 april gebeuren). Joseph (Joop) is op 5 april 1944 doorgestuurd naar Theresienstadt.&nbsp;

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943-12-07 Onderwerp: kleding; pakketten; voedsel M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-03-30 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1944-03-30 Onderwerp: pakketten; omstandigheden M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 72 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; sinterklaas M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Van: Smilde, M. Aan: Caneel-Smilde, M. Plaats: Groningen Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; sinterklaas M. Caneel-Smilde verbleef in Westerbork, barak 65 Met stempel: Gepruft

Kamp Ellrich

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 37

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-22 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder deze brief aan Trees wil doorsturen. Hij schrijft dat er jonge mensen vanuit Westerbork naar Vught vertrekken. Bram blijft liever in Westerbork, hoe graag hij Trees ook wil zien. Bram hoopt dat Trees niet naar Westerbork komt, want het is heel moeilijk hier te blijven, ondanks certificaten.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-22 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder deze brief aan Trees wil doorsturen. Hij schrijft dat er jonge mensen vanuit Westerbork naar Vught vertrekken. Bram blijft liever in Westerbork, hoe graag hij Trees ook wil zien. Bram hoopt dat Trees niet naar Westerbork komt, want het is heel moeilijk hier te blijven, ondanks certificaten.&nbsp;

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport vanuit kamp Westerbork

Van: Darwinkel, H.&nbsp; Aan: Jansen, M.H.&nbsp; Plaats: Eursinge&nbsp; Datum: 1939-07-22&nbsp; Onderwerp: Sollicitatiebrief m.b.t. aanbouw Vluchtelingenkamp.

Van: Darwinkel, H.&nbsp; Aan: Jansen, M.H.&nbsp; Plaats: Eursinge&nbsp; Datum: 1939-07-22&nbsp; Onderwerp: Sollicitatiebrief m.b.t. aanbouw Vluchtelingenkamp.

Brief van H. Darwinkel aan M.H. Jansen