In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker nummer 12 van 30 april 1945

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van een detail uit een stafkaart van 'Eastern Holland'

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Roosje van Straaten

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 415 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Edward Meijer Willem geb. 12-05-43 overleden te Westerbork op 06-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 415 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Edward Meijer Willem geb. 12-05-43 overleden te Westerbork op 06-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Edward Meijer Willem Vomberg

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (Leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Vertrokken voor de Arbeitseinsatz.

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (Leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Vertrokken voor de Arbeitseinsatz.

Briefkaart van Henri Hartog aan L. van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1983-07-14 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Nu pas is het contact tussen deze twee personen weer tot stand gekomen. Verder geeft Weinberg zijn herinneringen aan de oorlogsperiode.

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1983-07-14 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Nu pas is het contact tussen deze twee personen weer tot stand gekomen. Verder geeft Weinberg zijn herinneringen aan de oorlogsperiode.

Brief van Dr. Werner Weinberg aan Dr. S. Emmering

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Brief van W. Bakker aan het Comité voor Bijzondere Joodse belangen

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Der Israelitischen Kultusgemeinde, registatiekantoor Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1912-08-16

Van: Der Israelitischen Kultusgemeinde, registatiekantoor Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1912-08-16

Certificaat betreffende geboorte van Fritz Tauber

Van: Blits-Lam Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-31 Onderwerp: mevrouw Veer komt op bezoek; Sonja werkt helemaal niet meer, alleen nog thuis; zou ze voor een paar dagen kunnen komen, omdat het zo stil is…&nbsp;

Van: Blits-Lam Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-31 Onderwerp: mevrouw Veer komt op bezoek; Sonja werkt helemaal niet meer, alleen nog thuis; zou ze voor een paar dagen kunnen komen, omdat het zo stil is…&nbsp;

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Hanneke Aan: haar ouders Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-22 Onderwerp: Hanneke mag eindelijk weer schrijven; er is een lijst (vandaag) gemaakt van Hollanders in Theresienstadt in verband met terugkeer naar Nederland; ze is bang dat ze thuis niet meer kan wennen, omdat ze de hele dag met andere kinderen van haar leeftijd samen is; ze heeft een serie van het kampgeld in bezit gekregen; ze heeft vooral behoefte aan brieven, pakketjes hoeft ze niet te hebben.&nbsp;

Van: Hanneke Aan: haar ouders Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-22 Onderwerp: Hanneke mag eindelijk weer schrijven; er is een lijst (vandaag) gemaakt van Hollanders in Theresienstadt in verband met terugkeer naar Nederland; ze is bang dat ze thuis niet meer kan wennen, omdat ze de hele dag met andere kinderen van haar leeftijd samen is; ze heeft een serie van het kampgeld in bezit gekregen; ze heeft vooral behoefte aan brieven, pakketjes hoeft ze niet te hebben.&nbsp;

Brief van Hanneke vanuit Theresienstadt aan haar ouders

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk van Helene Büks en Fritz Tauber

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerborkj

Van: Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1927-12-31 Onderwerp: verklaring dat Fritz werkzaam is geweest voor deze fabriek in de periode 1924-1927.

Van: Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1927-12-31 Onderwerp: verklaring dat Fritz werkzaam is geweest voor deze fabriek in de periode 1924-1927.

Getuigschrift dat Fritz Tauber werkzaam is geweest in Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Verklaring dat HeleneTauber-Büks als stenotypiste werkzaam is geweest voor Dr. Max Ticho in 1938

Gedeelte van een dagboek, betrekking hebbende op de bevrijding van kamp Westerbork op 12 door het South Saskatchewan Regiment (één van de bevrijdende eenheden).

Gedeelte van een dagboek, betrekking hebbende op de bevrijding van kamp Westerbork op 12 door het South Saskatchewan Regiment (één van de bevrijdende eenheden).

Dagboekfragment van het SSR-Regiment over onder andere de bevrijding van kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Waterzuivering kamp Westerbork

Oude waterzuivering

Nieuwe waterzuivering

Portretfoto Walker, Henry, Gordon Hij was als geestelijke verzorger betrokken bij de bevrijding van kamp Westerbork.

Portretfoto Walker, Henry, Gordon Hij was als geestelijke verzorger betrokken bij de bevrijding van kamp Westerbork.

Foto van Henry Gordon Walker

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto uit een krantenartikel uit de Telegraaf. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Op deze foto zijn de barakken in aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork te zien . Het onderschrift luidt: 'Een dorp waarover veel te doen is geweest'.

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto uit een krantenartikel uit de Telegraaf. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Op deze foto zijn de barakken in aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork te zien . Het onderschrift luidt: 'Een dorp waarover veel te doen is geweest'.

van de bouw van het centraal Vluchtelingenkamp waar veel over te doen is geweest

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Briefkaart van A. van Gelder aan zijn vrouw N van Gelder-Polak vanuit kamp Westerbork

Van: Vegelien, R. Chef Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: rapport inzake tewerkstelling gedetineerden. Hierin opgenomen een lijst met de verdeling van het aantal gedetineerden over de verschillende werkploegen. Er zijn geen extra werkkrachten beschikbaar voor het werken in de landbouw.

Van: Vegelien, R. Chef Werkverdeling Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-27 Onderwerp: rapport inzake tewerkstelling gedetineerden. Hierin opgenomen een lijst met de verdeling van het aantal gedetineerden over de verschillende werkploegen. Er zijn geen extra werkkrachten beschikbaar voor het werken in de landbouw.

Rapport van R. Vegelien aan J.G. Buijvoets over de werkverdeling van de gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Ausweiskarte van S. Schrijver-van Son in kamp Westerbork

Personen