In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Baudoin, P. medisch adviseur Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: geconstateerde difterie en verzoek om serum. Welke maatregelen? Er zijn alleen Joodse en NSB-artsen. Het ontbreekt aan een vrije arts. Op de achterkant de handgeschreven reactie van dr. Baudoin.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Baudoin, P. medisch adviseur Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: geconstateerde difterie en verzoek om serum. Welke maatregelen? Er zijn alleen Joodse en NSB-artsen. Het ontbreekt aan een vrije arts. Op de achterkant de handgeschreven reactie van dr. Baudoin.

Verzoek van J.G. Buijvoets om hulp en advies in verband met de uitbraak van difterie

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Van: &nbsp;Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp. De twee overleden personen zijn als kampgevangene in het Academisch Ziekenhuis te Groningen overleden.

Bericht nummer 19 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorte in kamp Westerbork

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst en een niet-joodse opzichter Snater (geheel links) Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst en een niet-joodse opzichter Snater (geheel links) Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene is bezig met het maken van handschoenen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene is bezig met het maken van handschoenen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan:&nbsp;(Buijvoets, J.G.) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-29 Onderwerp: Instelling Commissies voor Geestelijke en Sociale Verzorging.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan:&nbsp;(Buijvoets, J.G.) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-29 Onderwerp: Instelling Commissies voor Geestelijke en Sociale Verzorging.

Instructie van B.I.A.A. ter Veer aan (J.G. Buijvoets) over instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging

Van: Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10&nbsp; Onderwerp: inventarislijst machinekamer van de Timmerwerkplaats.

Van: Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10&nbsp; Onderwerp: inventarislijst machinekamer van de Timmerwerkplaats.

Lijst van de inventaris van de machinekamer in de Timmerwerkplaats

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 416 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hesz, Ida geb. 01-10-98 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 416 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hesz, Ida geb. 01-10-98 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ida Hess

Van: van Blokland, J.W., advocaat Aan: Buijvoets, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-05 Onderwerp: gelukwensen met bevordering van luitenant Buijvoets tot kapitein. Volgens de schrijver een van de weinige bevorderingen bij het Militair Gezag op basis van prestatie. Hij was op weg naar kamp Westerbork om een toast op de bevordering uit te brengen, maar autopech verhinderde zijn aanwezigheid. Hij moest weer terug naar het Parkhotel in Assen.

Van: van Blokland, J.W., advocaat Aan: Buijvoets, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-05 Onderwerp: gelukwensen met bevordering van luitenant Buijvoets tot kapitein. Volgens de schrijver een van de weinige bevorderingen bij het Militair Gezag op basis van prestatie. Hij was op weg naar kamp Westerbork om een toast op de bevordering uit te brengen, maar autopech verhinderde zijn aanwezigheid. Hij moest weer terug naar het Parkhotel in Assen.

Brief van J. W. van Blokland aan de familie Buijvoets vanuit Amsterdam

Van: Broekhuizen, van, J.S.&nbsp; Aan: Commissaris der Koningin&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1970-11-30&nbsp; Onderwerp: inzake het herinneringsteken en aardappelkelder; onderhoud zal worden gedaan door de gemeente Westerbork. Staatsbosbeheer zal zorg dragen voor het onderhoud van de wegen en de beplanting.

Van: Broekhuizen, van, J.S.&nbsp; Aan: Commissaris der Koningin&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1970-11-30&nbsp; Onderwerp: inzake het herinneringsteken en aardappelkelder; onderhoud zal worden gedaan door de gemeente Westerbork. Staatsbosbeheer zal zorg dragen voor het onderhoud van de wegen en de beplanting.

Brief van J.S. Broekhuizen aan de Commissaris van de Koningin in Drenthe