In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-01 Onderwerp: Joseph wordt als gemengd-gehuwde geacht werkzaamheden verrichten op het vliegveld Havelte. Hij moet zich op 8 september melden op het Centraal Station.

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1944-09-01 Onderwerp: Joseph wordt als gemengd-gehuwde geacht werkzaamheden verrichten op het vliegveld Havelte. Hij moet zich op 8 september melden op het Centraal Station.

Oproep voor J. van Dam om te gaan werken op het vliegveld Havelte

Van: Rambonnet, F.L. Aan: Secretaris-Generaal Departement van Justitie Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1942-08-29 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; kosten wasserij; personeelskosten.

Van: Rambonnet, F.L. Aan: Secretaris-Generaal Departement van Justitie Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1942-08-29 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; kosten wasserij; personeelskosten.

Brief van F.L. Rambonnet aan de Secretaris-Generaal Departement van Justitie

Verzoekschrift Van: Hedeman, C.E. Aan: hoofd der school te Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944 Verzoek van de moeder van Judith Hedeman om haar dochter vrij te stellen van haarknippen. Zij wordt regelmatig door de heer Lepinsky bijgeknipt.

Verzoekschrift Van: Hedeman, C.E. Aan: hoofd der school te Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944 Verzoek van de moeder van Judith Hedeman om haar dochter vrij te stellen van haarknippen. Zij wordt regelmatig door de heer Lepinsky bijgeknipt.

Verzoekschrift van Judith Hedeman betreffende kappersbezoek

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Cato Frankenhuis) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Springer, Bettie Aan: haar moeder Plaats: onderduikplek Datum: 1944-01-18 Onderwerp: goed aangekomen op haar nieuwe adres; ze vindt het er leuk; er is een piano en een orgel en ze kan al noten lezen; ze heeft hulp bij haar Franse les; ze vraagt of haar koffer gauw komt; vol goede moed; ze hoopt dat de zaak met Dries (haar broer) weer in orde komt…

Van: Springer, Bettie Aan: haar moeder Plaats: onderduikplek Datum: 1944-01-18 Onderwerp: goed aangekomen op haar nieuwe adres; ze vindt het er leuk; er is een piano en een orgel en ze kan al noten lezen; ze heeft hulp bij haar Franse les; ze vraagt of haar koffer gauw komt; vol goede moed; ze hoopt dat de zaak met Dries (haar broer) weer in orde komt…

Brief van Bettie Springer aan haar moeder vanuit haar onderduikplek

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-16 Onderwerp: het lot van Judith Teixeira de Mattos

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-16 Onderwerp: het lot van Judith Teixeira de Mattos

Brief van het Rode Kruis over het lot van Judith Teixeira de Mattos

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Foto van het originele treinbord: Westerbork - Auschwitz Auschwitz - Westerbork Het bord is in het kamp van tekst voorzien. Hooghalen, 1997.

Het treinbord Westerbork-Auschwitz

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 36 Datum: 1943-06-05 Spertijd; Anna Pagener; benoeming van groepsleiders

Lagerbefehl No. 36 Datum: 1943-06-05 Spertijd; Anna Pagener; benoeming van groepsleiders