In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Van: Plaatselijke Toewijzingscommissie voor Vee en Vlees Aan: Gudema, gebr. (Aron en Abraham) Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1942-03-24&nbsp; Onderwerp: Toewijzing voor vee en vlees is vervallen. De voorraad die in het bedrijf nog aanwezig is moet binnen een week zijn opgeruimd.

Brief over vervallen van toewijzing voor vee en vlees voor de gebroeders Gudema

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

het dagelijkse leven van de bewoners van kamp Schattenberg en hun mening over het crematorium

Verklaring / Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-28 Die Lagerinsassen Caneel-Smilde, Mina en Caneel, Anna zijn ontslagen en mogen het kamp verlaten. Ondertekend door Gemmeker Opmerking: Mina was niet-Joods. Ze werd samen met haar dochter ontslagen. Haar stiefzoon Joseph (Joop), kind uit een Joods huwelijk, eerste vrouw van haar man, werd doorgestuurd naar Theresienstadt.

Verklaring / Bescheinigung Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-28 Die Lagerinsassen Caneel-Smilde, Mina en Caneel, Anna zijn ontslagen en mogen het kamp verlaten. Ondertekend door Gemmeker Opmerking: Mina was niet-Joods. Ze werd samen met haar dochter ontslagen. Haar stiefzoon Joseph (Joop), kind uit een Joods huwelijk, eerste vrouw van haar man, werd doorgestuurd naar Theresienstadt.

Bescheinigung voor Mina en Anna Caneel

Van: Boven, van, A. Aan: Medema, fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Medeleven met familie geadresseerde en beschrijving situatie in Amsterdam. De schrijver is verrast dat ook Joden in de dorpen worden opgepakt.

Van: Boven, van, A. Aan: Medema, fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Medeleven met familie geadresseerde en beschrijving situatie in Amsterdam. De schrijver is verrast dat ook Joden in de dorpen worden opgepakt.

Brief van A. van Boven aan fam. Medema vanuit Amsterdam

Van: Aan: Mien en Ben Plaats: Datum: Onderwerp: voorbereidende maatregelen ivm met 'verhuizing'

Van: Aan: Mien en Ben Plaats: Datum: Onderwerp: voorbereidende maatregelen ivm met 'verhuizing'

Brief van een onbekende aan Mien en Benny Lackrooy

Bewijs van aanmelding voor personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1941-03-29

Bewijs van aanmelding voor personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1941-03-29

Bewijs van aanmelding van Sophia Meijer-Philips

Personen