In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Syswerda&nbsp; Aan: de heren artsen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-04-10&nbsp; Onderwerp: aanstelling van Spanier als hoofd van het ziekenhuis en Bial als hoofd van de polikliniek en Dr. Nussbaum en Dr. Weinberg als ondersteunende artsen. De brief is medeondertekend door de niet-Joodse arts Boezeman.

Van: Syswerda&nbsp; Aan: de heren artsen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-04-10&nbsp; Onderwerp: aanstelling van Spanier als hoofd van het ziekenhuis en Bial als hoofd van de polikliniek en Dr. Nussbaum en Dr. Weinberg als ondersteunende artsen. De brief is medeondertekend door de niet-Joodse arts Boezeman.

Aanstelling van artsen in kamp Westerbork

Afschrift van bijschrijving op een rekening-courant bij Heldring & Pierson bankiers te 's-Gravenhage, op naam van mej. L. Nijstad, 24 juni 1942.

van Heldring & Pierson bankiers aan L. Nijstad

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Verzoek van R. Oldejans aan J.G. Buijvoets over de herkenbaarheid van gedetineerden op de vlasfabriek te Orvelte

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Foto van Maurits Presser

Volksliederen van de Verenigde Naties: Het Wilhelmus; God save the King; Marseillaise; Internationale; Hatikwah Nederlandsche Volksliederen: Merck toch, hoe sterck; Wilt heden nu treden; Vlaggelied; Marschlied

Volksliederen van de Verenigde Naties: Het Wilhelmus; God save the King; Marseillaise; Internationale; Hatikwah Nederlandsche Volksliederen: Merck toch, hoe sterck; Wilt heden nu treden; Vlaggelied; Marschlied

Volksliederen van de Verenigde Naties

Van: Swaab, David Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-09-27 Onderwerp: omstandigheden in kamp

Van: Swaab, David Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-09-27 Onderwerp: omstandigheden in kamp

Brief van David Louis Swaab aan Kee en Suus vanuit werkkamp Diever B

Van: Büro Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: een huwelijk en een overlijden in kamp Westerbork.

Van: Büro Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: een huwelijk en een overlijden in kamp Westerbork.

Bericht over een huwelijk en een overlijden in kamp Westerbork in juni 1943

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht nummer 23 over overlijden van personen in kamp Westerbork in juni 1943

Van: Eaton, J. Onderwerp: het leven in het bezet Saargebied. Eaton (familie van het gezin Magnus, Goldschmidt (moeders)kant) was als sergeant in het Amerikaanse leger in dit gebied na het einde van de oorlog gelegerd.

Van: Eaton, J. Onderwerp: het leven in het bezet Saargebied. Eaton (familie van het gezin Magnus, Goldschmidt (moeders)kant) was als sergeant in het Amerikaanse leger in dit gebied na het einde van de oorlog gelegerd.

Verslag van J. Eaton over het Saargebied in 1945 na de overgave van Duitsland

Van: Meyers-Miers, Hans Alfred&nbsp; Aan: Meyers-Miers, heer&nbsp; Plaats: Mauthausen&nbsp; Datum: 1941-08-31&nbsp; Onderwerp: familiegroeten en nog geen brief ontvangen.

Van: Meyers-Miers, Hans Alfred&nbsp; Aan: Meyers-Miers, heer&nbsp; Plaats: Mauthausen&nbsp; Datum: 1941-08-31&nbsp; Onderwerp: familiegroeten en nog geen brief ontvangen.

Brief van Hans Alfred Meyers-Miers aan zijn vader (ouders) vanuit Mauthausen

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Briefkaart van Annie Reens aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Personen