In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Wandelen Een groep mensen aan het wandelen in de sneeuw over een van de paden van het kamp. laats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951 Twee wandelaars dragen een uniform/jas van de Koninklijke Landmacht. Links en rechts van het pad zijn familiebarakken te zien.

Wandelen Een groep mensen aan het wandelen in de sneeuw over een van de paden van het kamp. laats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951 Twee wandelaars dragen een uniform/jas van de Koninklijke Landmacht. Links en rechts van het pad zijn familiebarakken te zien.

Foto van een groep Indisch Nederlanders aan het wandelen in het Repatriëringskamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-18 Onderwerp: lossen van kolen, de mannen hebben een oogontsteking opgelopen. Werner moet een donkere bril dragen; bezoek van Werner aan Amsterdam zal eind mei plaatsvinden; over Stella en Werner.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-04-18 Onderwerp: lossen van kolen, de mannen hebben een oogontsteking opgelopen. Werner moet een donkere bril dragen; bezoek van Werner aan Amsterdam zal eind mei plaatsvinden; over Stella en Werner.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vergunning; afleveren uit afvalhout: fotostandaard, brievenhanger, krantenhanger. Vergunning loopt tot 30 april 1946.

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vergunning; afleveren uit afvalhout: fotostandaard, brievenhanger, krantenhanger. Vergunning loopt tot 30 april 1946.

Vergunning voor het maken van een aantal artikelen uit afvalhout in Interneringskamp Westerbork

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vervaardigingsvergunning uit afvalhout van haantje, lijstje met poppetjes, presenteerblad. De vergunning loopt tot 31 mei 1946.

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vervaardigingsvergunning uit afvalhout van haantje, lijstje met poppetjes, presenteerblad. De vergunning loopt tot 31 mei 1946.

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Foto van J.J. Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Jonge Indische dames staan buiten in de sneeuw bij een paar bomen. In de verte is een barak te zien. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951

Jonge Indische dames staan buiten in de sneeuw bij een paar bomen. In de verte is een barak te zien. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951

Drie Indisch jonge dames in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Sneeuwballengevecht bij een van de familiebarakken. Bewoners kijken toe. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951

Sneeuwballengevecht bij een van de familiebarakken. Bewoners kijken toe. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951

Foto van een sneeuwbalgevecht in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van het gezin Overbeek-Bloem en een onbekende vrouw in een kamer van een familiebarak Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van Indische Nederlanders in een familiebarak in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Plaatsen in kamp Westerbork

Commandantswoning

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Jongeren kamp Westerbork(15-21 jaar)

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Groepsfoto Op weg naar het repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg), lunch in Hoevelaken Datum: 1950-07 &nbsp;V.l.n.r. achter: grootmoeder Nora van Wijk, Erna, moeder Nora Thörig-van Wijk en Joop&nbsp; Voor: Gerda en George

Groepsfoto Op weg naar het repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg), lunch in Hoevelaken Datum: 1950-07 &nbsp;V.l.n.r. achter: grootmoeder Nora van Wijk, Erna, moeder Nora Thörig-van Wijk en Joop&nbsp; Voor: Gerda en George

Foto van de familie Thörig op weg naar Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Foto van bewoners van kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van bewoners van kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Indische Nederlanders in (kamp) Schattenberg

Foto van drie Indische jongens in de sneeuw. Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) De twee jongens rechts zijn waarschijnlijk Huib en Eric Bloemhard.

Foto van drie Indische jongens in de sneeuw. Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) De twee jongens rechts zijn waarschijnlijk Huib en Eric Bloemhard.

Foto van drie Indische jongens in (kamp) Schattenberg

Foto van bewoners van kamp Schattenberg. Onder andere is te zien Hendricus Bloemhard met zijn dochter Marijke op zijn arm, rechts van hem zijn zoon Han (met fiets), voor hem Huib of Eric en links van hem zijn vrouw Frederika. De vrouw helemaal links is onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van bewoners van kamp Schattenberg. Onder andere is te zien Hendricus Bloemhard met zijn dochter Marijke op zijn arm, rechts van hem zijn zoon Han (met fiets), voor hem Huib of Eric en links van hem zijn vrouw Frederika. De vrouw helemaal links is onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Indische bewoners van (kamp) Schattenberg

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. De tafel waarop de kinderen spelen (voor barak 45) werd ook als tafeltennistafel gebruikt. Het jongentje dat zitten op de tafel naar de camera kijkt is Marius Bloemhard. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. De tafel waarop de kinderen spelen (voor barak 45) werd ook als tafeltennistafel gebruikt. Het jongentje dat zitten op de tafel naar de camera kijkt is Marius Bloemhard. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van Indische kinderen in (kamp) Schattenberg

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van kamp Schattenberg Links staat Han Bloemhard, naast hem Henny Roggeveen. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van kamp Schattenberg Links staat Han Bloemhard, naast hem Henny Roggeveen. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto van Indische jongens bij de hoofdingang van (kamp) Schattenberg

Drie dames staan in de sneeuw voor een barak in Schattenberg. Schattenberg, 1950.

Drie dames staan in de sneeuw voor een barak in Schattenberg. Schattenberg, 1950.

Foto van drie Indische vrouwen in (kamp) Schattenberg

Foto van vier Indische jongens in kamp Schattenberg. Links op de foto staat Huib of Eric Bloemhard en rechts (voor) Marius Bloemhard. De twee anderen zijn onbekend. Op de achtergrond van de foto is barak 45 en de schoorsteen van het ketelhuis te zien. Datum: 1950/1951 (winter)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van vier Indische jongens in kamp Schattenberg. Links op de foto staat Huib of Eric Bloemhard en rechts (voor) Marius Bloemhard. De twee anderen zijn onbekend. Op de achtergrond van de foto is barak 45 en de schoorsteen van het ketelhuis te zien. Datum: 1950/1951 (winter)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van vier Indische jongens in (kamp) Schattenberg

Sneeuwpret in kamp Schattenberg Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork, (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Sneeuwpret in kamp Schattenberg Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork, (Schattenberg) Datum: 1950-1951

Foto van spelende Indische kinderen in de sneeuw in (kamp) Schattenberg

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. Op de voorgrond rechts Marijke- en Huib of Eric Bloemhard. Links op de achterste rij twee kinderen van de familie Vogel (links Carla en rechts Tineke) Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp;

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. Op de voorgrond rechts Marijke- en Huib of Eric Bloemhard. Links op de achterste rij twee kinderen van de familie Vogel (links Carla en rechts Tineke) Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp;

Foto van kinderen in (kamp) Schattenberg

Vrouwen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Vier dames bij de ingang van Schattenberg. Schattenberg, 1950/1951

Vier dames bij de ingang van Schattenberg. Schattenberg, 1950/1951

Foto van vier Indische vrouwen bij de hoofdingang van (kamp) Schattenberg

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 413 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dam, Levie geb. 24-03-97 overleden te Westerbork op 05-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 413 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dam, Levie geb. 24-03-97 overleden te Westerbork op 05-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Levie van Dam

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Brief van J. Spitz aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Personen