In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Leendert Schijveschuurder was actief voor de CPN, de communistische partij Nederland. Hij werd in februari 1941 opgepakt, omdat hij manifesten voor een staking aan het opplakken was. Leendert Schijveschuurder werd tijdens een proces ter dood veroordeeld en &nbsp;op 6 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-09-04 Onderwerp: vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten in Commissies Geestelijke en Sociale Verzorging.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-09-04 Onderwerp: vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten in Commissies Geestelijke en Sociale Verzorging.

Instructie over vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten in Commissies Geestelijke en Sociale Verzorging.

Van: Dr. Kok, G. Chr., Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: verklaring van A. Teixeira de Mattos.

Van: Dr. Kok, G. Chr., Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: verklaring van A. Teixeira de Mattos.

Brief van Dr. G. Chr. Kok aan Rechtsanwalt P.J. Schumacher vanuit Rotterdam

Calendarium kamp Westerbork

1966

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Landgericht Berlin Plaats: München Datum: 1966-11-18 Onderwerp: afsluiten van de zaak Albert Teixeira de Mattos.

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Landgericht Berlin Plaats: München Datum: 1966-11-18 Onderwerp: afsluiten van de zaak Albert Teixeira de Mattos.

Brief van Rechtsanwalt Schumacher aan het landgericht Berlin

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Brief van notaris Mr. H.H. Nauta aan A. Teixeira de Mattos vanuit Rotterdam

Van: de advocaat Aan. Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1964-04 Onderwerp: afwijzing Wiedergutmachungs compensatie. In hoger beroep gaan is mogelijk. Het heeft alleen zin als de gewenste vragen kunnen worden beantwoord.&nbsp;

Van: de advocaat Aan. Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1964-04 Onderwerp: afwijzing Wiedergutmachungs compensatie. In hoger beroep gaan is mogelijk. Het heeft alleen zin als de gewenste vragen kunnen worden beantwoord.&nbsp;

Brief van de advocaat van A. Teixeira de Mattos na aanleiding van de afwijzing van de compensatie

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: München Datum: 1966-08-08 Onderwerp: mogelijke uitsluiting van de schadevergoeding.

Van: Rechtsanwalt Schumacher, P.J. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: München Datum: 1966-08-08 Onderwerp: mogelijke uitsluiting van de schadevergoeding.

Brief van Rechtsanwalt P.J. Schumacher aan A. Teixeira de Mattos

Van: de Burgemeester van Rotterdam Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1947-03-31 Onderwerp: Albertus Teixeira de Mattos &nbsp;was vanaf 1922 in Rotterdam woonachtig.&nbsp;

Van: de Burgemeester van Rotterdam Aan: Plaats: Rotterdam Datum: 1947-03-31 Onderwerp: Albertus Teixeira de Mattos &nbsp;was vanaf 1922 in Rotterdam woonachtig.&nbsp;

Verklaring dat Albertus Teixeira de Mattos vanaf 1922 in Rotterdam woonachtig was

Van: Albert Teixeira de Mattos (opgetekend door zijn notaris)&nbsp; Aan: de Rechtsanwalt in München Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-01 Onderwerp: persoonlijke gegevens en achtergrondinformatie in verband met de aanvraag van een schadevergoeding voor schade en verlies tijdens Arbeitseinsatz.&nbsp;

Van: Albert Teixeira de Mattos (opgetekend door zijn notaris)&nbsp; Aan: de Rechtsanwalt in München Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-01 Onderwerp: persoonlijke gegevens en achtergrondinformatie in verband met de aanvraag van een schadevergoeding voor schade en verlies tijdens Arbeitseinsatz.&nbsp;

Verklaring van Albert Teixeira de Mattos opgetekend door notaris J.H.H. Nauta

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Van: Teixeira de Mattos, A. Aan: Rechtsanwalt P.J. Schumacher Plaats: Rotterdam Datum: 1966-08-16 Onderwerp: verklaring over Arbeitseisatz in Duitsland.&nbsp;

Brief van A. Teixeira de Mattos aan Rechtsanwalt P.J. Schumacher

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-04&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp; Annie heeft al weken niets meer van Rudi (haar vriendin, zie overige correspondentie) gehoord. Zelf was ze een beetje overwerkt. Ze heeft een dag vrij gekregen. Ze is ondertussen aan de barak gewend geraakt, maar moet mogelijk weer verhuizen. Ze heeft in de middag met Reine van der Heide op een deken op de heide liggen slapen tijdens een werkpauze. Annie bedank voor de goede zorgen en hoopt op een weerzien.

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-04&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp; Annie heeft al weken niets meer van Rudi (haar vriendin, zie overige correspondentie) gehoord. Zelf was ze een beetje overwerkt. Ze heeft een dag vrij gekregen. Ze is ondertussen aan de barak gewend geraakt, maar moet mogelijk weer verhuizen. Ze heeft in de middag met Reine van der Heide op een deken op de heide liggen slapen tijdens een werkpauze. Annie bedank voor de goede zorgen en hoopt op een weerzien.

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Personen