In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947 Onderwerp: lot van Judith Lam Mulder-Kanter.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947 Onderwerp: lot van Judith Lam Mulder-Kanter.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Judith Lam-Mulder-Kanter

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Brief van Jacob van Dam aan zijn broer Joseph over verklaringen van het Rode Kruis

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

De Westerborker van 20 april 1945 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; goed nieuws; mededeling van de kamppolitie; elektrische stroom; uitbreiding kamppolitie; front in Nederland; postkantoor; kantine; kledingmagazijn; bridgedrive; melk- en etenskannen; de was.

De Westerborker van 20 april 1945 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; goed nieuws; mededeling van de kamppolitie; elektrische stroom; uitbreiding kamppolitie; front in Nederland; postkantoor; kantine; kledingmagazijn; bridgedrive; melk- en etenskannen; de was.

kampkrant 'De Westerborker nummer 4 van 20 april 1945

Van: Dienstbereich 1, Verwaltung Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Geboren: 1913-08-25&nbsp; Datum: 1944-12-10 Plaats Westerbork, kamp, barak 18 Onderwerp: In verband met Austausch (uitwisseling) moet Heinrich met benodigde papieren verschijnen bij Verwaltung, barak 86, op 11 december 1944 om tien uur. &nbsp;

Van: Dienstbereich 1, Verwaltung Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Geboren: 1913-08-25&nbsp; Datum: 1944-12-10 Plaats Westerbork, kamp, barak 18 Onderwerp: In verband met Austausch (uitwisseling) moet Heinrich met benodigde papieren verschijnen bij Verwaltung, barak 86, op 11 december 1944 om tien uur. &nbsp;

Oproep van Dienstbereich 1 voor Heinrich Gassmann

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-27 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter, Karel Lam en Judith Lam-Mulder Kanter

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-27 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter, Karel Lam en Judith Lam-Mulder Kanter

Brief van het Rode Kruis over het toezenden van verklaringen

Van: de Leeuw(e), Eveline (briefkaart is hoogstwaarschijnlijk door een ander persoon (vader) voor Eveline geschreven) Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 81A Datum: 1943-05-21 Onderwerp: behoefte aan pakketjes, afgeven bij de familie Nord of bij de Joodse Raad; brief voor Bernhard gelezen, jammer van oom Bernhard en tante Helena (op 4 mei doorgestuurd); papa ligt in barak 83 B en mama ligt in barak 66; opa en oma nog even gezien (op 11-05 doorgestuurd); een pyjama voor papa…

Van: de Leeuw(e), Eveline (briefkaart is hoogstwaarschijnlijk door een ander persoon (vader) voor Eveline geschreven) Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 81A Datum: 1943-05-21 Onderwerp: behoefte aan pakketjes, afgeven bij de familie Nord of bij de Joodse Raad; brief voor Bernhard gelezen, jammer van oom Bernhard en tante Helena (op 4 mei doorgestuurd); papa ligt in barak 83 B en mama ligt in barak 66; opa en oma nog even gezien (op 11-05 doorgestuurd); een pyjama voor papa…

Briefkaart van Eveline de Leeuw(e) aan familie (P. de Mulder) vanuit kamp Westerbork

Foto van Abraham Roos

Verzoek Van: Verwaltung Arbeitseinteilung Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst van het ziekenhuis ingedeeld en wordt verzocht zich morgen te melden bij de heer Goldstein in barak 86.

Verzoek Van: Verwaltung Arbeitseinteilung Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: ze is bij de reinigingsdienst van het ziekenhuis ingedeeld en wordt verzocht zich morgen te melden bij de heer Goldstein in barak 86.

Verzoek aan Estella de Jong-Cohen zich te melden bij de heer Goldstein in barak 86

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Brief van Nederlands Rode Kruis aan H.I. Meijer

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-02-25 Onderwerp: informatie over Roosje Querido-Lever.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-02-25 Onderwerp: informatie over Roosje Querido-Lever.

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Roosje Querido-Lever

Van: Querido, Levie Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-04 Onderwerp: schrijfdag; vanuit de schouwburg doorgezonden naar kamp Vught; boven de 55 naar kamp Westerbork; sinds de schouwburg nog geen pakket ontvangen; barak 55; moet in Westerbork blijven, omdat zijn vrouw nog niet bij hem is (ziek in Amsterdam); Laat haar maar niet naar Westerbork gaan als ze uit het ziekenhuis ontslagen wordt; wasgoed naar Saar (dochter) gestuurd, Levie kan in Westerbork niet wassen; er komen dagelijks honderden pakketten binnen; zolang Levie niet herenigd wordt met zijn vrouw kan hij in Westerbork blijven, dus…; &nbsp;via een bekende allerlei informatie over het reilen en zijlen van het kamp gekregen; beschrijving van zijn barak 55; over kleine werkzaamheden als mensen plaatsen en bednummers opnemen (hij hoeft niet te werken); over de voedselvoorziening in het kamp en over de organisatie, een grote machine; mensen komen binnen en vetrekken; geholpen met mensen die uit een rusthuis uit Amsterdam kwamen; in Vught kwam hij oom Levie lever en zijn zoon Harry tegen; Levie is nu in Westerbork, Harry is achtergebleven voor werkzaamheden in Vught; &nbsp;andere familieleden in Vught; over brief- en pakketpost…

Van: Querido, Levie Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-04 Onderwerp: schrijfdag; vanuit de schouwburg doorgezonden naar kamp Vught; boven de 55 naar kamp Westerbork; sinds de schouwburg nog geen pakket ontvangen; barak 55; moet in Westerbork blijven, omdat zijn vrouw nog niet bij hem is (ziek in Amsterdam); Laat haar maar niet naar Westerbork gaan als ze uit het ziekenhuis ontslagen wordt; wasgoed naar Saar (dochter) gestuurd, Levie kan in Westerbork niet wassen; er komen dagelijks honderden pakketten binnen; zolang Levie niet herenigd wordt met zijn vrouw kan hij in Westerbork blijven, dus…; &nbsp;via een bekende allerlei informatie over het reilen en zijlen van het kamp gekregen; beschrijving van zijn barak 55; over kleine werkzaamheden als mensen plaatsen en bednummers opnemen (hij hoeft niet te werken); over de voedselvoorziening in het kamp en over de organisatie, een grote machine; mensen komen binnen en vetrekken; geholpen met mensen die uit een rusthuis uit Amsterdam kwamen; in Vught kwam hij oom Levie lever en zijn zoon Harry tegen; Levie is nu in Westerbork, Harry is achtergebleven voor werkzaamheden in Vught; &nbsp;andere familieleden in Vught; over brief- en pakketpost…

Brief van Levie Querido aan zijn lieve vrouw en kinderen vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn de barakken 52 en 53, midden en rechts zichtbaar. Een hoekje van barak 24 staat links op de still.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn de barakken 52 en 53, midden en rechts zichtbaar. Een hoekje van barak 24 staat links op de still.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van:&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-09-24&nbsp; Onderwerp: advies om zich te wenden tot het informatiebureau van het Rode Kruis.

Van:&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-09-24&nbsp; Onderwerp: advies om zich te wenden tot het informatiebureau van het Rode Kruis.

Brief van een persoon aan A. Coelingh-Barnstijn om zich te wenden tot het Informatiebureau

Behorend bij brief inv.nr. 4680-5&nbsp; Afkomstig van het Nederlandsche Roode Kruis. De vader van Eddy was Districts-Commissaris in Suriname.

Behorend bij brief inv.nr. 4680-5&nbsp; Afkomstig van het Nederlandsche Roode Kruis. De vader van Eddy was Districts-Commissaris in Suriname.

van het Rode Kruis gericht aan E.S. de la Fuente