In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Levie-Katz, Sibella en Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E. (per adres Lakrooy, B.) Datum: 1944-08-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: brief gericht aan de moeder van de schrijfster. Ze heeft sinds 5 juli niets meer van haar gehoord. Ze vraagt hoe het met verschillende personen gaat. ‘Met Betsie gaat het iets beter. Ze is erg mager geworden (...)'. De schrijfster bedankt voor de pakketjes.

Van: Levie-Katz, Sibella en Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E. (per adres Lakrooy, B.) Datum: 1944-08-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: brief gericht aan de moeder van de schrijfster. Ze heeft sinds 5 juli niets meer van haar gehoord. Ze vraagt hoe het met verschillende personen gaat. ‘Met Betsie gaat het iets beter. Ze is erg mager geworden (...)'. De schrijfster bedankt voor de pakketjes.

Brief van Sibella Levie-Katz aan E. Katz-Franken vanuit kamp Westerbork

Verzoek Van: As, van, A., Centraal Distributiekantoor Aan: Distributiedienst, Amsterdam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-16 Onderwerp: Esther Boom-Jacobs is met ingang van 1944-12-17 ontslagen uit Kamp Westerbork. Verzoek om haar de nodige bescheiden ter hand te stellen.

Verzoek Van: As, van, A., Centraal Distributiekantoor Aan: Distributiedienst, Amsterdam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-16 Onderwerp: Esther Boom-Jacobs is met ingang van 1944-12-17 ontslagen uit Kamp Westerbork. Verzoek om haar de nodige bescheiden ter hand te stellen.

Verzoek van A. van As de uit kamp Westerbork ontslagen Esther Boom-Jacobs alle bescheiden ter hand te stellen

Van:&nbsp;Greta (Grietje Philips-Slier) Aan: Moe (Betje Slier-Benjamins) Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: naar de Joodsche Raad geweest voor uitstel, transport naar Westerbork de volgende dag (vrijdag), ontvangst van rugzakken en levensmiddelen, omstandigheden.

Van:&nbsp;Greta (Grietje Philips-Slier) Aan: Moe (Betje Slier-Benjamins) Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: naar de Joodsche Raad geweest voor uitstel, transport naar Westerbork de volgende dag (vrijdag), ontvangst van rugzakken en levensmiddelen, omstandigheden.

briefkaart van Grietje Philips-Slier aan haar moeder vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: Acohen Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: maken het beiden goed, alles ontvangen, ook de bus met vlees; moeder gebruikt ieder avond de kruik; men zegt dat het beter is de pakjes aangetekend te sturen; Maurits krijgt nog altijd, zoal men het in het kamp noemt, kindereten met om half zes een bordje pap als bijvoeding; ‘Rooselaar zit bij mij aan tafel te werken…’(erwtenlezerij); Monky Ricardo heer de schrijver een flink stuk roggebrood met kaas gegeven…nu ligt hij met … in het ziekenhuis, niet van belang, maar het is besmettelijk; ‘s middag vrij, een beetje op bed rusten; acht wortelen gekregen met wat ze hadden een heerlijke maaltijd gemaakt; twee jongens die aan tafel zaten laten mee-eten; briefpost: Stella Batavier is ook in het kamp, haar vader is nog in kamp Vught; ’ Hans (Henri) Sluizer is daar ook nog, want ik heb die winterjas nog altijd voor hem bewaard….

Van: Acohen Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: maken het beiden goed, alles ontvangen, ook de bus met vlees; moeder gebruikt ieder avond de kruik; men zegt dat het beter is de pakjes aangetekend te sturen; Maurits krijgt nog altijd, zoal men het in het kamp noemt, kindereten met om half zes een bordje pap als bijvoeding; ‘Rooselaar zit bij mij aan tafel te werken…’(erwtenlezerij); Monky Ricardo heer de schrijver een flink stuk roggebrood met kaas gegeven…nu ligt hij met … in het ziekenhuis, niet van belang, maar het is besmettelijk; ‘s middag vrij, een beetje op bed rusten; acht wortelen gekregen met wat ze hadden een heerlijke maaltijd gemaakt; twee jongens die aan tafel zaten laten mee-eten; briefpost: Stella Batavier is ook in het kamp, haar vader is nog in kamp Vught; ’ Hans (Henri) Sluizer is daar ook nog, want ik heb die winterjas nog altijd voor hem bewaard….

Brief van Maurits Acohen aan het gezin van zijn zoon vanuit kamp Westerbork

Van: De Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Bernard and Lidia Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-08 Onderwerp: Schoontje zal transport naar Auschwitz gaan; afscheid; Bertha en Mou mogen blijven. Mou werkt in de matrassenfabriek; de schrijfster bedankt verschillende personen. Ze hoopt haar man weer te zien.&nbsp; Betreft een uitgetypte en vertaalde versie van het origineel.

Van: De Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Bernard and Lidia Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-08 Onderwerp: Schoontje zal transport naar Auschwitz gaan; afscheid; Bertha en Mou mogen blijven. Mou werkt in de matrassenfabriek; de schrijfster bedankt verschillende personen. Ze hoopt haar man weer te zien.&nbsp; Betreft een uitgetypte en vertaalde versie van het origineel.

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan Bernard en Lidia vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-29 Onderwerp: de schrijfster is blij met de pakjes. Ze vraagt om waspoeder, zeep, shampoo, bleekpoeder, olijven, azijn, essence en remoulade. Voorlopig geen jam want dat is voldoende beschikbaar. Ze maken het verder goed, alleen heeft Mirjam last van blaren in haar mond. Geen pakjes meer naar barak 41.

Briefkaart Van: Kwieser, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-29 Onderwerp: de schrijfster is blij met de pakjes. Ze vraagt om waspoeder, zeep, shampoo, bleekpoeder, olijven, azijn, essence en remoulade. Voorlopig geen jam want dat is voldoende beschikbaar. Ze maken het verder goed, alleen heeft Mirjam last van blaren in haar mond. Geen pakjes meer naar barak 41.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Van: Prins, E. Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Datum: 1944 Plaats: Bergen-Belsen, Block 11 Onderwerp: teken van leven uit Bergen-Belsen, ondertekend door Mutti. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een bericht van de moeder van Heinrich, Hedwig Gassmann-Ginsberg, die samen met haar man Otto Gassmann op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen werd doorgestuurd en in juli 1944 werd uitgewisseld naar Palestina.

Briefkaart van Heinrich Gassmann zijn moeder uit Bergen-Belsen via E. Prins

Met opschrift: Fam. J.Th. Wansink 99 Berkenlaan Bloemendaal&nbsp; Datum: 1944-09-12&nbsp; Poststempel Westerbork (1944-09-20).&nbsp; Behorend bij brief inv.nr. 4680-1

Met opschrift: Fam. J.Th. Wansink 99 Berkenlaan Bloemendaal&nbsp; Datum: 1944-09-12&nbsp; Poststempel Westerbork (1944-09-20).&nbsp; Behorend bij brief inv.nr. 4680-1

behorende bij de brief die op 12 september 1944 in kamp Westerbork is geschreven

Personen