In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Snoeying, H.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van H. Snoeying aan Staatsbosbeheer

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Lijst met adressen van voorlichtingsbureaus in Den Haag en de namen van de daar werkzame medewerkers

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp;en de keukenbarakken. Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp;en de keukenbarakken. Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 6 en de keukenbarakken in het woonoord Schattenberg

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Hollandsche Schouwburg, pakketten, omstandigheden zijn goed

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Hollandsche Schouwburg, pakketten, omstandigheden zijn goed

Briefkaart van S. Cosman aan R. Bosschart vanuit kamp Westerbork

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Een armband gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 172 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swart, Lion geb. 15-02-67 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 172 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swart, Lion geb. 15-02-67 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Lion Swart

Sonder-Ausweis Wolff, Jacob, 28-6-11, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: arischen Haeusern Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Wolff, Jacob, 28-6-11, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: arischen Haeusern Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Jacob Wolff

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak 5 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak 5 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak.

Plattegrond met riolering en gevels van barak 5 in het woonoord Schattenberg

Reglement (Merkblatt) Betreffende de verplichtingen van Joden die geen jodenster meer hoeven te dragen (in het Duits).&nbsp;

Reglement (Merkblatt) Betreffende de verplichtingen van Joden die geen jodenster meer hoeven te dragen (in het Duits).&nbsp;

Reglement betreffende jodensterren

Lagerbefehl No. 230&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: reorganisatie in verband met het vertrek van ondercommandant J.M.I.J. de Haan. Zijn taken zullen worden overgenomen door&nbsp;

Lagerbefehl No. 230&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: reorganisatie in verband met het vertrek van ondercommandant J.M.I.J. de Haan. Zijn taken zullen worden overgenomen door&nbsp;

Lagerbefehl No. 230

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Identiteitskaart van Leon Magnus

Lagerbefehl No. 58&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Nieuwe postregeling&nbsp; Blz.: 2

Lagerbefehl No. 58&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Nieuwe postregeling&nbsp; Blz.: 2

Lagerbefehl No. 58

Abraham Sommerfeld met zijn vrouw Lina en zoon Herbert in Groningen.

Abraham Sommerfeld met zijn vrouw Lina en zoon Herbert in Groningen.

Het gezin Sommerfeld

Van: Löwenhardt, Werner Aan: Goldstein, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-26 Onderwerp: felicitatiekaart en felicitaties voor L. Goldstein. Als cadeau een bon voor een pakje tabak. Goldstein was werkzaam op de naaiatelier dat in die periode onder leiding stond van Kattenburg.

Van: Löwenhardt, Werner Aan: Goldstein, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-26 Onderwerp: felicitatiekaart en felicitaties voor L. Goldstein. Als cadeau een bon voor een pakje tabak. Goldstein was werkzaam op de naaiatelier dat in die periode onder leiding stond van Kattenburg.

Felicitatiekaart voor L. Goldstein getekend door Werner Löwenhardt met handtekeningen van mede-kampgevangenen

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Bewijs verzending van een pakket aan David Lierens in kamp Westerbork

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: met haar gezondheid gaat het niet goed, al vier weken volgt ze en dieet; pakketpost…

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: met haar gezondheid gaat het niet goed, al vier weken volgt ze en dieet; pakketpost…

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Benny (Benjamin) van Zand (1932-!942).

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Benny (Benjamin) van Zand (1932-!942).

Verklaring van her Rode Kruis over het lot van Benny (Benjamin) van Zand

Bestek: twee lepels, een vork en een theelepel. De objecten hebben op de achterkant de tekst:&nbsp; Het Apeldoornsche Bosch.&nbsp; De vork heeft de letter V en de lepels respectievelijk V en M. &nbsp;

Bestek: twee lepels, een vork en een theelepel. De objecten hebben op de achterkant de tekst:&nbsp; Het Apeldoornsche Bosch.&nbsp; De vork heeft de letter V en de lepels respectievelijk V en M. &nbsp;

Bestek uit het Apeldoornsche Bosch

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Brief van Susanna Gompels-le Blanc aan familie v.d. Berg vanuit kamp Westerbork

Van: Gans, Regina Zij wordt toegestaan het kamp te verlaten, om in de gemeente Westerbork en Hooghalen werk te verrichten.&nbsp; Geldig tot 16 september 1943.&nbsp;

Van: Gans, Regina Zij wordt toegestaan het kamp te verlaten, om in de gemeente Westerbork en Hooghalen werk te verrichten.&nbsp; Geldig tot 16 september 1943.&nbsp;

Ausweiskarte van Regina Gans in kamp Westerbork

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: vergoeding in beslag genomen gebouw.

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: vergoeding in beslag genomen gebouw.

Brief van de Burgermeester van Leiden aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Van: Leeuw, Abraham, de Aan: Lieve vrouw, kinderen en kleinkinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: Antragstelle; transport; afscheid nemen. De wachttijd (8 weken) voor een hereniging met zijn vrouw Schoontje is voorbij. Hij hoopt zijn zoon Henri weer te zien. Hij heeft zijn horloge en geld afgegeven aan David Kubaschka.

Van: Leeuw, Abraham, de Aan: Lieve vrouw, kinderen en kleinkinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: Antragstelle; transport; afscheid nemen. De wachttijd (8 weken) voor een hereniging met zijn vrouw Schoontje is voorbij. Hij hoopt zijn zoon Henri weer te zien. Hij heeft zijn horloge en geld afgegeven aan David Kubaschka.

Brief van Abraham de Leeuw aan famillie vanuit kamp Westerbork

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Brief van Tolk&Co aan G. K. Huisman over huur van materieel en een vergoeding voor een verloren railbuiger

Van: Fried, R. (Dienstleider DB1) Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Onderwerp: voorlopig uitstel van transport; Ausweis moet worden getoond in verband met een oproep te verschijnen in de Grote Zaal.

Van: Fried, R. (Dienstleider DB1) Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Onderwerp: voorlopig uitstel van transport; Ausweis moet worden getoond in verband met een oproep te verschijnen in de Grote Zaal.

Ausweis van Nico Speijer in verband met voorlopig verblijf in kamp Westerbork

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 8 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12 Onderwerp: slagzin van de week; gedicht stad en land; gemeenschapszin; het menselijke lichaam; gedicht donkere dagen voor kerstmis; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 8 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12 Onderwerp: slagzin van de week; gedicht stad en land; gemeenschapszin; het menselijke lichaam; gedicht donkere dagen voor kerstmis; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Van: Buijvoets J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: Opsomming van inboedel van grote - en kleine logeerkamer; verschillende objecten zijn in de loop der tijd weggedaan, achter sommige objecten staan bedragen. Deze meubels zijn door Buijvoets gekocht en meegenomen naar zijn nieuwe woning na de opheffing van het Interneringskamp. Buijvoets wilde zo transparant mogelijk zijn.

Van: Buijvoets J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948 Onderwerp: Opsomming van inboedel van grote - en kleine logeerkamer; verschillende objecten zijn in de loop der tijd weggedaan, achter sommige objecten staan bedragen. Deze meubels zijn door Buijvoets gekocht en meegenomen naar zijn nieuwe woning na de opheffing van het Interneringskamp. Buijvoets wilde zo transparant mogelijk zijn.

Lijst met in de verschillende kamers van de commandantswoning aanwezige oorlogsbuit

Ausweis Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-13 Bij vertrek uit kamp Westerbork moet de kaart aan de barakleider worden overhandigd.

Ausweis Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-13 Bij vertrek uit kamp Westerbork moet de kaart aan de barakleider worden overhandigd.

Ausweis van Nora Gerzon-Valk in kamp Westerbork

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, Max Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: bedankt voor het pakketje; Max zijn moeder is gedeporteerd; Ze hebben haar niet kunnen spreken, omdat Wilhelm voor 5 dagen niet in het kamp was en zijn vrouw haar barak niet kon verlaten; ze heeft een bericht achtergelaten…; blijven hopen op contact.

Van: Langstadt, W. Aan: Frank, Max Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: bedankt voor het pakketje; Max zijn moeder is gedeporteerd; Ze hebben haar niet kunnen spreken, omdat Wilhelm voor 5 dagen niet in het kamp was en zijn vrouw haar barak niet kon verlaten; ze heeft een bericht achtergelaten…; blijven hopen op contact.

Briefkaart van W. Langstadt aan Max Frank vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-20 Onderwerp: verhuisbericht van Amsterdam naar barak 67, kamp Westerbork (strafbarak).

Van: Cohen, M.E. Aan: Loon, van, E.M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-20 Onderwerp: verhuisbericht van Amsterdam naar barak 67, kamp Westerbork (strafbarak).

Adreswijziging van M. E. Cohen vanuit kamp Westerbork

Warmvoedselkaart Op naam van: Wilhelmus Sterk Dit was de illegale naam van W. Stertzenbach uit de tijd vlak na zijn ontvluchting uit Kamp Westerbork.

Warmvoedselkaart Op naam van: Wilhelmus Sterk Dit was de illegale naam van W. Stertzenbach uit de tijd vlak na zijn ontvluchting uit Kamp Westerbork.

Distributiestamkaart van Wilhelmus Sterk (W. Stertzenbach)

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

met een verzoek aan Maurits Wolff naar het Gemeindeburo in barak 75 te komen

Personen