In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Bekendmaking dat kamp Westerbork deel uitmaakt van het frontgebied

Foto van Marijke- en Marius Bloemhard in hun speelgebied tussen de barakken 45, 45, 47 en 48. (43 en 49).

Foto van Marijke- en Marius Bloemhard in hun speelgebied tussen de barakken 45, 45, 47 en 48. (43 en 49).

Foto van Marijke en Marius Bloemhard

Naziconcentratiekampen

Kamp Siemianowitz

Kampgeld Lager Westerbork (volledige serie) 1. Kampgeld: 10 cent/Gutschen serie AA no 0246&nbsp; 2. Kampgeld: 25 cent/Gutschen serie AA 0144&nbsp; 3. Kampgeld: 50 cent/Gutschen serie BB no 3464 4. Kampgeld: 100 cent/Gutschen serie AA no 0148 &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork (volledige serie) 1. Kampgeld: 10 cent/Gutschen serie AA no 0246&nbsp; 2. Kampgeld: 25 cent/Gutschen serie AA 0144&nbsp; 3. Kampgeld: 50 cent/Gutschen serie BB no 3464 4. Kampgeld: 100 cent/Gutschen serie AA no 0148 &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Vergunning tot werkverzuim Van: Bosman, R. Datum: 1943-10-16 Plaats: Westerbork, kamp Betreft 2 dagen bedrust houden

Vergunning tot werkverzuim van R. Bosman

Van: Burgelijke Stand Gemeente Westerbork Aan: Gert Bernhard Müller Datum: 1941-12-05 Onderwerp: betreft een geboortebewijs van Gert Bernhard. Hij werd in kamp Westerbork geboren.

Van: Burgelijke Stand Gemeente Westerbork Aan: Gert Bernhard Müller Datum: 1941-12-05 Onderwerp: betreft een geboortebewijs van Gert Bernhard. Hij werd in kamp Westerbork geboren.

Bewijs van geboorte van Gert Bernhard Müller

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen staan in de deuropening van een wagon, kort voor het vertrek van de trein.

Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen staan in de deuropening van een wagon, kort voor het vertrek van de trein.

Kamp Slonsk

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto genomen voor de kampboerderij van Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van Marianne Huisman op een paard bij de kampboerderij

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Artscontrole ten behoeve van een zo groot mogelijke arbeidsprestatie.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Artscontrole ten behoeve van een zo groot mogelijke arbeidsprestatie.

Mededeling over artscontrole ten behoeve van een zo groot mogelijke arbeidsprestatie

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Getekend Nieuws

Educatieve uitgaven Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Serie Getuigen van Westerbork

Westerbork Cahiers

Westerbork 1939-1945

Winterlandschap. Een winterlandschap met rijp op de bomen en een huis op de achtergrond. Drenthe, 1939-1940. Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

Winterlandschap. Een winterlandschap met rijp op de bomen en een huis op de achtergrond. Drenthe, 1939-1940. Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

van een winterlandschap op weg naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Een SS'er kijkt de vertrekkende trein na. Op de achtergrond is de Kommandantur te zien en een wegversperring; de man achterop de trein staande houdt een bordje met de tekst ‘Kantine’ in zijn hand (Heidelager?).

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Een SS'er kijkt de vertrekkende trein na. Op de achtergrond is de Kommandantur te zien en een wegversperring; de man achterop de trein staande houdt een bordje met de tekst ‘Kantine’ in zijn hand (Heidelager?).

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

voor een bezoek aan barak 78 en het Lagerkrankenhaus

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Kampgevangenen in een huisje

Bewaking kamp Westerbork

SD/Sipo kamp Westerbork

Van: As, van,A.&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork, interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-04-12&nbsp; Onderwerp: kampleiding, arbeidstijden.

Van: As, van,A.&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork, interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-04-12&nbsp; Onderwerp: kampleiding, arbeidstijden.

Bekendmaking van commandant Aad van As over de kampleiding en werktijden