In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampleven Westerbork

Sport kamp Westerbork

Handbal kamp Westerbork

Boksen kamp Westerbork

Gymnastiek kamp Westerbork

Korfbal kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Schaken kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8 Datum: 1945-04-25 Onderwerp: commissie van geschillen (zitting in barak 32); bij niet in het bezit zijn van een persoonsbewijs (melden bij de kamprechercheur (Leon Cohen), barak 86; kantine, glazen nodig voor de inkoop van vis en andere levensmiddelen; oorlogsoverzicht; de dag der dagen, binnenkomst van de eerste NSB'ers de vorige dag (24-04).

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8 Datum: 1945-04-25 Onderwerp: commissie van geschillen (zitting in barak 32); bij niet in het bezit zijn van een persoonsbewijs (melden bij de kamprechercheur (Leon Cohen), barak 86; kantine, glazen nodig voor de inkoop van vis en andere levensmiddelen; oorlogsoverzicht; de dag der dagen, binnenkomst van de eerste NSB'ers de vorige dag (24-04).

Kampkrant/De Westerborker van 25 april 1945 nummer 8

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-27 No. 10&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; mededeling van de kamppolitie, onderzoek naar een 25 jarig persoon die doodgeschoten kamp Westerbork binnenkwam; culturele zaken, lezing R. Levison; openingstijden apotheek; oorlogsoverzicht; kantine op zaterdag en zondag gesloten; schoenenruil bij mevrouw Grünberg-Köbner.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-27 No. 10&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; mededeling van de kamppolitie, onderzoek naar een 25 jarig persoon die doodgeschoten kamp Westerbork binnenkwam; culturele zaken, lezing R. Levison; openingstijden apotheek; oorlogsoverzicht; kantine op zaterdag en zondag gesloten; schoenenruil bij mevrouw Grünberg-Köbner.

De Westerborker nummer 10 van 27 april 1945

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-24 No. 7 Inhoud: Hygiënische dienst, Dr A. Roosendaal neemt de taken van F. Spanier; verplegend personeel, aanmelden als leerling-verpleegster; mededelingen voor bewoners van Twente en van Zuid-Nederland, verlaten van het kamp; culturele zaken, voordracht W. Lenz; pedicure, afspraak D. Pezaro; Horloges in reparatie bij de heer Blumenzweig kunnen worden afgehaald bij de heer A. Polak; bij het afscheid nemen van F. Spanier; wekker gevraagd voor toezichthouder NSB-barakken; eerbied voor ons gemeenschappelijk bezit; sport, handbal; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-24 No. 7 Inhoud: Hygiënische dienst, Dr A. Roosendaal neemt de taken van F. Spanier; verplegend personeel, aanmelden als leerling-verpleegster; mededelingen voor bewoners van Twente en van Zuid-Nederland, verlaten van het kamp; culturele zaken, voordracht W. Lenz; pedicure, afspraak D. Pezaro; Horloges in reparatie bij de heer Blumenzweig kunnen worden afgehaald bij de heer A. Polak; bij het afscheid nemen van F. Spanier; wekker gevraagd voor toezichthouder NSB-barakken; eerbied voor ons gemeenschappelijk bezit; sport, handbal; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 7 van 24 april 1945

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-26 No. 9&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; spertijd &nbsp;vanaf 22.00 uur; wandelen van 14- tot 17 uur, check identiteit bij de poort; broodrantsoen 2100 gram; over toegeëigende radio's; geen Duitse opschriften en het verwijderen ervan; culturele zaken; Engelse les door S. v.d. Hert, bijeen komst Zionisten in barak 22, de oude eetzaal van de ‘S’; godsdienstoefeningen, rooster; Opperrabijn Rodrigues Pereira (Groot-Majoor Prinses Irene Brigade); abonnementen voor couranten; sport, gymnastiek door de heer Meents, melden bij J. Barend; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-26 No. 9&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; spertijd &nbsp;vanaf 22.00 uur; wandelen van 14- tot 17 uur, check identiteit bij de poort; broodrantsoen 2100 gram; over toegeëigende radio's; geen Duitse opschriften en het verwijderen ervan; culturele zaken; Engelse les door S. v.d. Hert, bijeen komst Zionisten in barak 22, de oude eetzaal van de ‘S’; godsdienstoefeningen, rooster; Opperrabijn Rodrigues Pereira (Groot-Majoor Prinses Irene Brigade); abonnementen voor couranten; sport, gymnastiek door de heer Meents, melden bij J. Barend; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 9 van 26 april 1945

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker nummer 12 van 30 april 1945

De Westerborker Nieuws uit het kamp Westerbork 1945-04-17 No. 1&nbsp; Inhoud: mededeling Luitenant-Kolonel A.H. Stok, Militair Gezag; &nbsp;kampleiding, adviserende rol door: Speijer, de Jong, Schiff, Schlesinger en van Witsen; kampbevolking, inwoners van Drenthe kunnen zich melden in barak 32; katholieke en protestantse Joden dienen zich te melden in barak 32; watervoorziening is beperkt; opening post- kantoor (barak 32), kantine, barak 9; opgave van juiste naam; oorlogsoverzicht; signaal voor het begin van de dag; afgifte goederen uit de garage en magazijnen; N.M.A.; sport, aanmelden bij Mouw (Bridge) en Askanas (voetbal en handbal).

De Westerborker Nieuws uit het kamp Westerbork 1945-04-17 No. 1&nbsp; Inhoud: mededeling Luitenant-Kolonel A.H. Stok, Militair Gezag; &nbsp;kampleiding, adviserende rol door: Speijer, de Jong, Schiff, Schlesinger en van Witsen; kampbevolking, inwoners van Drenthe kunnen zich melden in barak 32; katholieke en protestantse Joden dienen zich te melden in barak 32; watervoorziening is beperkt; opening post- kantoor (barak 32), kantine, barak 9; opgave van juiste naam; oorlogsoverzicht; signaal voor het begin van de dag; afgifte goederen uit de garage en magazijnen; N.M.A.; sport, aanmelden bij Mouw (Bridge) en Askanas (voetbal en handbal).

De Westerborker nummer 1 van 17 april 1945

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-23 No. 6 Inhoud: Verkiezing voor hoofd Afdeling I tussen D. Barmes en L. Haagman ; Menu; Mededeling van de kamppolitie over binnenkomst NSB'ers, lijst met namen van personen die zich in Noord-Brabant en Limburg bevinden, diefstal in de kampboerderij; culturele zaken, lezing Ir. levison; gereedschap inleveren in verband met de komst van NSB'ers; oorlogsoverzicht.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-23 No. 6 Inhoud: Verkiezing voor hoofd Afdeling I tussen D. Barmes en L. Haagman ; Menu; Mededeling van de kamppolitie over binnenkomst NSB'ers, lijst met namen van personen die zich in Noord-Brabant en Limburg bevinden, diefstal in de kampboerderij; culturele zaken, lezing Ir. levison; gereedschap inleveren in verband met de komst van NSB'ers; oorlogsoverzicht.

De Westerborker nummer 6 van 23 april 1945

De Westerborker van 20 april 1945 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; goed nieuws; mededeling van de kamppolitie; elektrische stroom; uitbreiding kamppolitie; front in Nederland; postkantoor; kantine; kledingmagazijn; bridgedrive; melk- en etenskannen; de was.

De Westerborker van 20 april 1945 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; goed nieuws; mededeling van de kamppolitie; elektrische stroom; uitbreiding kamppolitie; front in Nederland; postkantoor; kantine; kledingmagazijn; bridgedrive; melk- en etenskannen; de was.

kampkrant 'De Westerborker nummer 4 van 20 april 1945

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker nummer 2 van 18 april 1945

Identiteitskaart Van: Leeven, van, A. Uitgereikt door de Nederlandse Ambassade te Bern Datum: 1945-05-26

Identiteitskaart Van: Leeven, van, A. Uitgereikt door de Nederlandse Ambassade te Bern Datum: 1945-05-26

Identiteitsbewijs van Aaron van Leeven in Zwitserland

Personen