In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Nierop, I. Aan: medekampgevangenen Plaats: Westerbork, kamp datum: 1945-03 Onderwerp: dodelijke verveling, vermaak; het spel met de vriendinnen….; kampleven.

Van: van Nierop, I. Aan: medekampgevangenen Plaats: Westerbork, kamp datum: 1945-03 Onderwerp: dodelijke verveling, vermaak; het spel met de vriendinnen….; kampleven.

Lied met als titel ' Vriendinnetje' geschreven door waarschijnlijk I. van Nierop in kamp Westerbork

Van: van Nierop, I. Aan: mede kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944/1945 Onderwerp: over de bajes en een treintje naar kamp Westerbork; over korte tijd en het leven in het kamp van ochtend tot avond.

Van: van Nierop, I. Aan: mede kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944/1945 Onderwerp: over de bajes en een treintje naar kamp Westerbork; over korte tijd en het leven in het kamp van ochtend tot avond.

Lied met als titel 'Westerbork mij ook een zorg' geschreven door I. van Nierop in kamp Westerbork

Foto van Chaja tijdens haar onderduik in het kindertehuis te Oud Gastel&nbsp; Op de achtergrond de school die bij de katholieke kerk hoorde. Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944

Foto van Chaja tijdens haar onderduik in het kindertehuis te Oud Gastel&nbsp; Op de achtergrond de school die bij de katholieke kerk hoorde. Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944

Foto van Chaja tijdens haar onderduik in het kindertehuis te Oud Gastel

Personeel van de schilderwerkplaats.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-06-07.&nbsp; iterst links de heren Cremers en Chuna Fajgenblat . Rechts staande Werner Heinau en zittend Hans Margules. Op het bord aan de deur &nbsp;van de werkplaats staat: 'Eintritt verboten, Malerei'.

Personeel van de schilderwerkplaats.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-06-07.&nbsp; iterst links de heren Cremers en Chuna Fajgenblat . Rechts staande Werner Heinau en zittend Hans Margules. Op het bord aan de deur &nbsp;van de werkplaats staat: 'Eintritt verboten, Malerei'.

Personeel van de schilderwerkplaats in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Identiteitskaart van Leon Magnus

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-14 Onderwerp: Wasgoed, vraag om gekookte aardappelen, beschrijving situatie

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-14 Onderwerp: Wasgoed, vraag om gekookte aardappelen, beschrijving situatie

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-05-02 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 13 april ontvangen; verheugd zich om het feit dat zijn kaar voor de verjaardag van Nora op tijd is aangekomen; over zijn gezin…&nbsp;

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-05-02 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 13 april ontvangen; verheugd zich om het feit dat zijn kaar voor de verjaardag van Nora op tijd is aangekomen; over zijn gezin…&nbsp;

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Lagerbefehl No. 11

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Groningen Datum:&nbsp;1939-07-28 Onderwerp: vakantie; &nbsp;over A.J.C.-kampen in Rijssen, Havelte en het weer; door de drukte in Groningen een verlangen naar Havelte; ze hebben het fijn gehad daar; ze ziet er tegen op weer naar het kantoor te moeten gaan…al vind ze het toch wel fijn weer naar Amsterdam te kunnen gaan, naar huis; zijn er nog foto's gemaakt?…&nbsp;

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Groningen Datum:&nbsp;1939-07-28 Onderwerp: vakantie; &nbsp;over A.J.C.-kampen in Rijssen, Havelte en het weer; door de drukte in Groningen een verlangen naar Havelte; ze hebben het fijn gehad daar; ze ziet er tegen op weer naar het kantoor te moeten gaan…al vind ze het toch wel fijn weer naar Amsterdam te kunnen gaan, naar huis; zijn er nog foto's gemaakt?…&nbsp;

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Groningen

Huwelijksfoto van Michiel Levi Roos en Henriette Gosschalk Plaats: Hardenberg Datum: 1927-07-13&nbsp;

Huwelijksfoto van Michiel Levi Roos en Henriette Gosschalk Plaats: Hardenberg Datum: 1927-07-13&nbsp;

Foto van het huwelijk van Michiel Levi Roos en Henriette Gosschalk

Van: Geneeskundige inspectie voor Groningen, Friesland en Drenthe&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1940-10-23&nbsp; Onderwerp: opdracht om per ommegaande de namen van artsen die Joods zijn door te geven.

Van: Geneeskundige inspectie voor Groningen, Friesland en Drenthe&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1940-10-23&nbsp; Onderwerp: opdracht om per ommegaande de namen van artsen die Joods zijn door te geven.

Brief van de Geneeskundige inspectie voor Groningen, Friesland en Drenthe over Joodse artsen