In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Adreswijziging Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-02-05 (postempel) Onderwerp: Alpern, Sigmund verhuist van Apeldoorn naar kamp Westerbork, barak 73

Adreswijziging Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-02-05 (postempel) Onderwerp: Alpern, Sigmund verhuist van Apeldoorn naar kamp Westerbork, barak 73

Adreswijziging van Sigmund Alpern aan mevrouw de Vries vanuit kamp Westerbork

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Briefkaart van B. Koopman aan I.P. Cardozo vanuit kamp Westerbork

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Zes meisjes op het toneel, de Westerborkgirls. Tekst: 'Magdelein, du sollst stets vartig sein'. De volgende 'meisjes' staan op de foto Catharina Frank (uiterst links) Hannelore Cahn (2 de van links) Beatrice Lissauer Ulla Gross Lotte Heider-Lehmann&nbsp; Ruth Pagener

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Zes meisjes op het toneel, de Westerborkgirls. Tekst: 'Magdelein, du sollst stets vartig sein'. De volgende 'meisjes' staan op de foto Catharina Frank (uiterst links) Hannelore Cahn (2 de van links) Beatrice Lissauer Ulla Gross Lotte Heider-Lehmann&nbsp; Ruth Pagener

De 'Westerbork Girls' tijdens de uitvoering van een act in Humor und Melodie

Van: Meyer&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Meyer&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van Meyer aan Staatsbosbeheer

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Brief van Maurits Waterman aan Marie (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Personen