In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, beschrijving situatie, gaat 2 x per dag naar het badhuis, er is difterie uitgebroken. Het familielid (Simon Braaf) zit nu in het Huis van Bewaring te Groningen.

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, beschrijving situatie, gaat 2 x per dag naar het badhuis, er is difterie uitgebroken. Het familielid (Simon Braaf) zit nu in het Huis van Bewaring te Groningen.

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: detail van de vertrekkende trein.

Maker: Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: detail van de vertrekkende trein.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Marcus Lelyveld is in juni 1942 naar kamp Erika bij Ommen gebracht als justitieel gevangene. Dat wil zeggen dat hij door de Nederlandse justitie was veroordeeld voor het plegen van een strafbaar feit. Na enkele maanden is hij door mishandeling om het leven gekomen. Hij is begraven op de joodse begraafplaats in Ommen.&nbsp; Kamp Erika was geopend in juni 1942 als strafkamp, met onder meer SS'ers in opleiding als bewaker. De toestanden in het kamp waren verschrikkelijk, met regelmatige mishandelingen van en moord op gevangenen. zie ook https://joodsamsterdam.nl/oorlog-strafkamp-ommen-kamp-erika/

Van: Veer, familie Aan: Blits-Lam, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: ontvangstbewijs in verband met het versturen van een pakketje.&nbsp;

Van: Veer, familie Aan: Blits-Lam, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: ontvangstbewijs in verband met het versturen van een pakketje.&nbsp;

Bewijs van ontvangst van een pakketje voor Sonja Blits-Lam

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Verlofbriefje Van: Tombowsky, Herbert ,&nbsp; Datum afgifte: 1941-05-16 Plaats: Wieringermeer Onderwerp: verlof van 16-18 mei 1941.

Verlofbriefje Van: Tombowsky, Herbert ,&nbsp; Datum afgifte: 1941-05-16 Plaats: Wieringermeer Onderwerp: verlof van 16-18 mei 1941.

Bewijs van verlof voor Herbert Tombowsky

Personen