In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gemeente Westerbork

Burgerlijke stand kamp Westerbork

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Brief van de B&W van de stad Groningen aan J.H. Meijer

Van: Centraal Registratiebureau voor Joden Aan: Hack, L.E.M.

Van: Centraal Registratiebureau voor Joden Aan: Hack, L.E.M.

Enveloppe van het Centraal Registratiebureau voor Joden aan L.E.M. Hack

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Korthoef, J. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Korthoef, J. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door J. Kortoef

Van: de gemeente Delfzijl Aan: van Dam, Aron Plaats: Delfzijl Datum: 1941-03-05 Onderwerp: bewijs van aangifte van Aron van Dam dat hij van Joodse bloede is.

Van: de gemeente Delfzijl Aan: van Dam, Aron Plaats: Delfzijl Datum: 1941-03-05 Onderwerp: bewijs van aangifte van Aron van Dam dat hij van Joodse bloede is.

Bewijs van aanmelding van Joodse bloede door Aron van Dam

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door S. Kortoef-Leijden van Amstel

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, W. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, W. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door W. Kortoef

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door S. Kortoef

Briefpost kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Vooroorlogs Joods leven

Anschluss

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Marokkaanse Joden

Liberale stroming Jodendom

Surinaamse Joden

Joodse vluchtelingen

Kristallnacht

Orthodoxe stroming Jodendom

Hachsjara

Vooroorlogs antisemitisme

Zionisme

Van: Hetty (moeder) Aan: Hanneke Plaats:&nbsp;Den Haag Datum: 1945 Onderwerp: eindelijk echt kunnen schrijven wat ze willen; weer blij te zijn dat ze terugkomt, briefje van Hanneke; Kees nog niet gezien (broertje Hanneke in onderduik); bloemen zijn gestuurd toen Hannekes naam op de lijst stond; straks weer samen op school; hongerwinter; Duitse bezetter; de moeder van Hetty nu pas verteld dat Hanneke was opgepakt..

Van: Hetty (moeder) Aan: Hanneke Plaats:&nbsp;Den Haag Datum: 1945 Onderwerp: eindelijk echt kunnen schrijven wat ze willen; weer blij te zijn dat ze terugkomt, briefje van Hanneke; Kees nog niet gezien (broertje Hanneke in onderduik); bloemen zijn gestuurd toen Hannekes naam op de lijst stond; straks weer samen op school; hongerwinter; Duitse bezetter; de moeder van Hetty nu pas verteld dat Hanneke was opgepakt..

Brief van Hetty (moeder) aan Hanneke

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-04-01&nbsp; Onderwerp: zakgeld en beloning t.b.v. vluchtelingen in het centraal kamp.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-04-01&nbsp; Onderwerp: zakgeld en beloning t.b.v. vluchtelingen in het centraal kamp.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken