In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 57

Van: Boas, Salomon Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943 Onderwerp: de ontvanger van het bericht wordt gevraagd zich in verbinding te stellen met de heer L. Boas en hem te vertellen dat mevrouw Boas-Snuyff vanwege de nieuwe pakketregeling slechts 1 keer per 6 week een pakket mag ontvangen en het gezin van haar zoon (Salomon) 1 keer per 4 weken. De pakjes mogen maximaal 2 kilo zijn en moeten voorzien zijn van een pakketzegel. Salomon vraagt om zoveel mogelijk levensmiddelen te sturen die bewaard kunnen blijven. De familie Asman moet medegedeeld worden dat het goed gaat met Esthertje. Ze is herstellende van keel- en oorontsteking en verblijft in het ziekenhuis waar verzorging en verwarming beter zijn dan in de barak. Een pakje uit Leeuwarden is helaas niet aangekomen omdat postpakketten uit de provincie vaak niet toegelaten word.

Van: Boas, Salomon Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943 Onderwerp: de ontvanger van het bericht wordt gevraagd zich in verbinding te stellen met de heer L. Boas en hem te vertellen dat mevrouw Boas-Snuyff vanwege de nieuwe pakketregeling slechts 1 keer per 6 week een pakket mag ontvangen en het gezin van haar zoon (Salomon) 1 keer per 4 weken. De pakjes mogen maximaal 2 kilo zijn en moeten voorzien zijn van een pakketzegel. Salomon vraagt om zoveel mogelijk levensmiddelen te sturen die bewaard kunnen blijven. De familie Asman moet medegedeeld worden dat het goed gaat met Esthertje. Ze is herstellende van keel- en oorontsteking en verblijft in het ziekenhuis waar verzorging en verwarming beter zijn dan in de barak. Een pakje uit Leeuwarden is helaas niet aangekomen omdat postpakketten uit de provincie vaak niet toegelaten word.

Bericht van Salomon Boas vanuit kamp Westerbork

Aan: Wolff, C. (mevrouw) Plaats: Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-09-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant geschreven de inhoud.

Aan: Wolff, C. (mevrouw) Plaats: Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-09-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant geschreven de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Brief van Hermann Heymann aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling over bezoekuur in het ziekenhuis

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-10-21, No. 53 Inhoud: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen in verband met ontvluchtingen; drankverbod; het koken en bakken in de centrale keuken wordt voor kampgevangenen verboden.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-10-21, No. 53 Inhoud: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen in verband met ontvluchtingen; drankverbod; het koken en bakken in de centrale keuken wordt voor kampgevangenen verboden.

Lagerbefehl No. 53

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Erna Heymann-Heymans (1904) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Erna Heymann-Heymans (1904) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Verklaring van het Rode Kruis over Erna Heymann-Heymans

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: pakketje, ziekte, werken. Behoefte aan een pakketje. Sara is een paar dagen verkouden geweest. Nicht Floor werkt als verpleegster in het ziekenhuis en ze heeft het zoals altijd erg druk.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: pakketje, ziekte, werken. Behoefte aan een pakketje. Sara is een paar dagen verkouden geweest. Nicht Floor werkt als verpleegster in het ziekenhuis en ze heeft het zoals altijd erg druk.

Briefkaart van Sara Gazan aan mevrouw Schokker vanuit kamp Westerbork

Verwijdering van religieuze voorwerpen uit kamp Westerbork met de voormalige 'Synagoge ambulance'.&nbsp; Westerbork, (december) 1945.&nbsp; Op foto L. Fuchs (met kandelaar); D.H.de Jongh (chauffeur); F. Hirsch (meest links); Scheinowitz. De foto is genomen bij de toegangsweg naar het kamp (huis van de boswachter)

Verwijdering van religieuze voorwerpen uit kamp Westerbork met de voormalige 'Synagoge ambulance'.&nbsp; Westerbork, (december) 1945.&nbsp; Op foto L. Fuchs (met kandelaar); D.H.de Jongh (chauffeur); F. Hirsch (meest links); Scheinowitz. De foto is genomen bij de toegangsweg naar het kamp (huis van de boswachter)

Foto van het verwijderen van religieuze voorwerpen uit kamp Westerbork

Van: Khan-Holland van, Reina Geboren: 1912-10-31, Ruinen Overleden: 1942-10-19, Auschwitz

Van: Khan-Holland van, Reina Geboren: 1912-10-31, Ruinen Overleden: 1942-10-19, Auschwitz

Foto van Reina Kahn-van Holland

Getekende felicitatiekaart van het Statistisch Bureau.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16&nbsp; Tekenaar: Egon Feldheim

Getekende felicitatiekaart van het Statistisch Bureau.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16&nbsp; Tekenaar: Egon Feldheim

Tekening van medewerkers van het Statistisch Bureau aan Aad van As

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Foto van: Cees de Roos.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Foto van: Cees de Roos.

Foto van Cees de Roos behorenden tot het vrije personeel in Interneringskamp Westerbork

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage van E. de Jong-Cohen

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-19 Onderwerp: kledingstukken afgeven aan de Wasserij die weer retour zijn.&nbsp;

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-19 Onderwerp: kledingstukken afgeven aan de Wasserij die weer retour zijn.&nbsp;

Lijst met daarop kledingstukken vermeld die zijn afgegeven aan de Wasserij in kamp Westerbork

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Brief van Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Rapport van J.J. Heikens aan J.G. Buijvoets betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen

Voor: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-04-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: Simon komt voor het volgende transport naar Theresienstadt in aanmerking.

Voor: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-04-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: Simon komt voor het volgende transport naar Theresienstadt in aanmerking.

Mededeling voor Simon Magnus dat hij in aanmerking komt voor het transport naar Theresienstadt

'Muselmänner'&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.

'Muselmänner'&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Muzikanten.&nbsp; Tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend Drie mannen met muziekinstrumenten in de orkestbak Kamp Westerbork Datum: 1944-03 &nbsp;

Muzikanten.&nbsp; Tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend Drie mannen met muziekinstrumenten in de orkestbak Kamp Westerbork Datum: 1944-03 &nbsp;

Muzikanten in de orkestbak tijdens een uitvoering van de revue 'Bunter Abend'