In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Briefkaart van de familie Heijmann aan de families Booij en Greving vanuit kamp Westerbork

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling van J. Buijvoets aan Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe

Vertrek van een deportatietrein Twee F.K. (Fliegende Kolonne) meisjes dragen een kinderwieg naar de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1944-05-19&nbsp; Still van een opname uit de Westerbork-film.

Vertrek van een deportatietrein Twee F.K. (Fliegende Kolonne) meisjes dragen een kinderwieg naar de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1944-05-19&nbsp; Still van een opname uit de Westerbork-film.

Vrouwen van de Fliegende Kolonne dragen een kinderwieg

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Briefkaart van Marianne Heijmann aan Catootje Booij vanuit kamp Westerbork

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: B. ernstig ziek, ziekenhuis Westerbork.&nbsp;

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: B. ernstig ziek, ziekenhuis Westerbork.&nbsp;

Briefkaart van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen-de Haaff, Nathan en Jetty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: de schrijfster lig voor haar oor in het ziekenhuis. Ze heeft er last van; de laatste dagen is het erg warm in het kamp; ze ligt nu naast moeder en dat is veel prettiger; vader is nu alleen de hele dag, maar hij heeft contact met heel veel mensen; oom Edmund ligt in dezelfde barak als vader (barak 60), bijzonder met zoveel barakken in het kamp; vader helpt hem op weg; de schrijfster hoopt dat ze nog lang pakjes mag ontvangen…

Van: de Haaff, Clara Aan: Cohen-de Haaff, Nathan en Jetty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: de schrijfster lig voor haar oor in het ziekenhuis. Ze heeft er last van; de laatste dagen is het erg warm in het kamp; ze ligt nu naast moeder en dat is veel prettiger; vader is nu alleen de hele dag, maar hij heeft contact met heel veel mensen; oom Edmund ligt in dezelfde barak als vader (barak 60), bijzonder met zoveel barakken in het kamp; vader helpt hem op weg; de schrijfster hoopt dat ze nog lang pakjes mag ontvangen…

Briefkaart van Clara de Haaff aan Nathan en Jetty Cohen-de Haaff vanuit kamp Westerbork

Van: Grootkerk, Selma Aan: Ark, van, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: omstandigheden, ligt in ziekenhuis. Ze schrijft over een dokter Waterman.&nbsp; + enveloppe (14589-02) Selma kwam op 2 september 1942 in kamp Westerbork terecht. Op het moment van schrijven ligt ze in het ziekenhuis. Ze heeft reeds gewerkt als hulp-juffrouw op de kleuterschool. In het ziekenhuis ontmoet ze onder andere Dr. Waterman, de psychiater, die als bijnaam het melkmannetje heeft en Sera Kool.

Van: Grootkerk, Selma Aan: Ark, van, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: omstandigheden, ligt in ziekenhuis. Ze schrijft over een dokter Waterman.&nbsp; + enveloppe (14589-02) Selma kwam op 2 september 1942 in kamp Westerbork terecht. Op het moment van schrijven ligt ze in het ziekenhuis. Ze heeft reeds gewerkt als hulp-juffrouw op de kleuterschool. In het ziekenhuis ontmoet ze onder andere Dr. Waterman, de psychiater, die als bijnaam het melkmannetje heeft en Sera Kool.

Brief van Selma Grootkerk aan R. van Ark vanuit kamp Westerbork

Bewijs van ontvangst Ontvangen van Esther Adelaar-de Vries te Haarlem F. 4,- verschuldigd door personen van Joodschen bloede op grond van artikel 9. Plaats: Haarlem Datum: 1941-02-24

Bewijs van ontvangst Ontvangen van Esther Adelaar-de Vries te Haarlem F. 4,- verschuldigd door personen van Joodschen bloede op grond van artikel 9. Plaats: Haarlem Datum: 1941-02-24

Bewijs van ontvangst van het betalen van leges voor personen van Joodse bloede

Van:&nbsp;Jetty (schoondochter) Aan: Sientje Barnstijn-van den Berg Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-25&nbsp; Onderwerp: bevestiging van ontvangst machtigingen en beschrijving situatie. Nog geen bevestiging ontvangen van de vier pakketjes, die op de 19, 20, 22 en 24 maart aan haar schoonmoeder Sientje zijn verzonden.

Van:&nbsp;Jetty (schoondochter) Aan: Sientje Barnstijn-van den Berg Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-25&nbsp; Onderwerp: bevestiging van ontvangst machtigingen en beschrijving situatie. Nog geen bevestiging ontvangen van de vier pakketjes, die op de 19, 20, 22 en 24 maart aan haar schoonmoeder Sientje zijn verzonden.

Briefkaart van schoondochter aan A. Coelingh-Barnstijn

Personen