In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Brief van Abraham Polak aan Salomon Polak vanuit kamp Vught

Sonder-Ausweis van Cohen, Leon A. A. Hij is gerechtigd het kamp te verlaten om arbeid te verrichten. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945

Sonder-Ausweis van Cohen, Leon A. A. Hij is gerechtigd het kamp te verlaten om arbeid te verrichten. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945

Foto van een Sonder-Ausweis van Leon A. A. Cohen

Bewijs van vrijstelling van transport Van: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24

Bewijs van vrijstelling van transport Van: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24

Bewijs van vrijstelling van transport voor J. Cohen-Sanders in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 175 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Cleeff, Leentje geb. 23-10-59 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 175 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Cleeff, Leentje geb. 23-10-59 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Leentje van Cleeff

&nbsp;Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Glimmer Liederkolben.&nbsp; Glimmer is het Duitse woord voor Mica, een natuurlijk gesteente dat tot fijne plaatjes gespleten kan worden. In Theresienstadt werd dit werk door vrouwen verricht.&nbsp; Zie ook T 02-064

&nbsp;Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Glimmer Liederkolben.&nbsp; Glimmer is het Duitse woord voor Mica, een natuurlijk gesteente dat tot fijne plaatjes gespleten kan worden. In Theresienstadt werd dit werk door vrouwen verricht.&nbsp; Zie ook T 02-064

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

SS-ers en marechaussee aan tafel tijdens het Germaanse Joelfeest in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; &nbsp;

SS-ers en marechaussee aan tafel tijdens het Germaanse Joelfeest in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; &nbsp;

Eén van de tafels tijdens het Joelfeest van 1942 in de grote zaal van kamp Westerbork

Van: Overberg, J.D. (notaris) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-03-24&nbsp; Onderwerp: volmacht om moeder te vertegenwoordigen.

Van: Overberg, J.D. (notaris) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-03-24&nbsp; Onderwerp: volmacht om moeder te vertegenwoordigen.

Brief van notaris J. D. Overberg aan A. Coelingh-Barnstijn

Personen