In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog

Brief van de Houtvester Assen aan de directie

Ziekenhuis.&nbsp; Het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork is in aanbouw.&nbsp; Zichtbaar op de foto is het geraamte van de barak.&nbsp; Bij de barak liggen bouw- materialen.&nbsp; Op de voorgrond een straatlamp.&nbsp; Op de achtergrond twee dienstwoningen en een kaal landschap.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Op de achterkant van de foto staat: 'Ziekenhuis in wording, Vl kamp.' In de tweede helft van 1942 wordt deze barak de Kommandatur

Ziekenhuis.&nbsp; Het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork is in aanbouw.&nbsp; Zichtbaar op de foto is het geraamte van de barak.&nbsp; Bij de barak liggen bouw- materialen.&nbsp; Op de voorgrond een straatlamp.&nbsp; Op de achtergrond twee dienstwoningen en een kaal landschap.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Op de achterkant van de foto staat: 'Ziekenhuis in wording, Vl kamp.' In de tweede helft van 1942 wordt deze barak de Kommandatur

van het ziekenhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork in aanbouw

Mededeling Datum: 1943-10-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: toewijzing van sigaretten

Mededeling Datum: 1943-10-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: toewijzing van sigaretten

Mededeling over toewijzing van sigaretten

Dienstwoning/Directeurswoning.&nbsp; Op de achtergrond de woningen van respectievelijk de directeur en de onderdirecteur. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.

Dienstwoning/Directeurswoning.&nbsp; Op de achtergrond de woningen van respectievelijk de directeur en de onderdirecteur. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.

van de bouw van dienstwoningen in het centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 53

Barak 74

Reisvergunning Voor: Eppinghausen, Frits Plaats: Westerbork, kamp

Reisvergunning Voor: Eppinghausen, Frits Plaats: Westerbork, kamp

Reisvergunning van Frits Eppinghausen

Directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Situatie afstandsleidingen centrale verwarming&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1940-08-19

Situatie afstandsleidingen centrale verwarming&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1940-08-19

Plattegrond van de afstandseidingen van de centrale verwarming in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verklaring overname boerderij en grond en onderhoud van de er langslopende weg en het smalspoor van de boerderij naar het Oranjekanaal.

Verklaring overname boerderij en grond en onderhoud van de er langslopende weg en het smalspoor van de boerderij naar het Oranjekanaal.

Verklaring overname boerderij ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

Klaveren, van, dhr. Het huis van de commandant/directeur Schol van het Centraal Vluchtelingen Kamp. Kamp Westerbork, 1941.

van het huis van directeur Schol van het Centraal Vluchtelingenkamp

Walter Ochs was koopman in tricot en kwam in 1936 met zijn gezin en schoonmoeder vanuit Fraulautern naar Assen, waar ze eerst aan de Parkstraat en later aan de Alteveerstraat woonden. Waldemar “Walter” Ochs en zijn vrouw Paula openden schoonheidssalon, in de overtuiging dat ze vele jaren in hun adoptieland zouden wonen en hun dochter Marlene daar zouden opvoeden, zo weet een zus van Walter zich te herinneren. Walter is een van de vele Joodse mannen die gedwongen aan de slag moest in een werkkamp. Hij werd geplaatst in het werkkamp Orvelte. In de nacht van 2 oktober 1942, toen alle werkkampen werden leeggehaald, kwam ook Walter in kamp Westerbork terecht. Daar trof hij zijn vrouw en dochter, die in dezelfde nacht uit hun huis waren gehaald. &nbsp;Het gezin Ochs werd voorlopig vrijgesteld van transport, waarschijnlijk vanwege het feit dat Walter als soldaat had gevochten in het Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog en geëerd was met een Eisernes Kreuz II Klasse. Dat leverde hem een zogenoemde ‘Frontkämpfer’-sperre op. Die Sperre gold echter niet voor zijn schoonmoeder Rosalie Hanau-Stern, zij werd op 26 oktober 1942 op transport gesteld naar Auschwitz en daar na aankomst op 29 oktober 1942 vermoord. Walter en zijn gezin wonen in barak 59, hij gaat aan de slag bij de Ordedienst van het kamp. Op 14 september 1942 worden ze op transport gesteld naar Theresienstadt, waar ze ruim een jaar verblijven. Op 28 september 1944 gaat Walter zonder vrouw en dochter op transport naar Auschwitz. Zij gaan op 4 oktober 1944 naar Auschwitz, waar Paula en Marlene na aankomst op 6 oktober worden vermoord. Walter was geselecteerd om te werken en bleef waarschijnlijk tot de bevrijding van Auschwitz in dit kamp. Maar na de oorlog kon daarover geen zekerheid worden gegeven, vandaar dat in de overlijdensakte als overlijdensdatum werd vastgesteld ‘op of omstreeks 28 februari 1945’.&nbsp; &nbsp;

Brief van Centraal Registratiebureau voor Joden aan A. Coelingh-Barnstijn

Personen