In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Vader, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 (hier zit vader) Datum: 1942-vrijdag Onderwerp: Er is net een transport vertrokken. Zelf drie keer op een transportlijst gestaan. Op het nippertje er afgehaald. Vele anderen zijn vertrokken, weer anderen zijn er nog. Veel Amsterdammers, maar ook mensen uit alle delen van het land (15.000 kampgevangenen) Het dagelijkse leven in de vrouwenbarak is zwaar. Moeders met veel kleine kinderen. In de mannenbarak (barak 85) is het veel rustiger. Een kist met levensmiddelen ontvangen, houden het dichtgespijkerd totdat de inhoud aangesproken moet worden. De wind heeft vat op het kamp. Er staan geen bomen en struiken en rondom het kamp is geen boerderij te zien…. In bijbehorende enveloppe (4622-5-1)

Van: Vader, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 (hier zit vader) Datum: 1942-vrijdag Onderwerp: Er is net een transport vertrokken. Zelf drie keer op een transportlijst gestaan. Op het nippertje er afgehaald. Vele anderen zijn vertrokken, weer anderen zijn er nog. Veel Amsterdammers, maar ook mensen uit alle delen van het land (15.000 kampgevangenen) Het dagelijkse leven in de vrouwenbarak is zwaar. Moeders met veel kleine kinderen. In de mannenbarak (barak 85) is het veel rustiger. Een kist met levensmiddelen ontvangen, houden het dichtgespijkerd totdat de inhoud aangesproken moet worden. De wind heeft vat op het kamp. Er staan geen bomen en struiken en rondom het kamp is geen boerderij te zien…. In bijbehorende enveloppe (4622-5-1)

Brief van vader en Bets aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van: Bureau D.U.W.&nbsp; Aan: de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening en specificatie werkzaamheden.

Van: Bureau D.U.W.&nbsp; Aan: de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening en specificatie werkzaamheden.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen in Assen

Van: Minister van Oorlog&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-01-31&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; forceren van dichtgespijkerde deur door bewoners van Schattenberg; bestemming van het gebouw.

Van: Minister van Oorlog&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-01-31&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; forceren van dichtgespijkerde deur door bewoners van Schattenberg; bestemming van het gebouw.

Brief van de minister van Oorlog aan de minister van Binnenlandse Zaken

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen Datum: 1946-10-26 Onderwerp: verzoek voor het neerzetten van een barak dat als wachtruimte voor bezoekers en koffie loods kan dienen. Locatie bij de hoofdwacht (doorgang I, fietsenstalling), zie schets.&nbsp;

Van: Boswachter Aan: Houtvester Assen Plaats: Hooghalen Datum: 1946-10-26 Onderwerp: verzoek voor het neerzetten van een barak dat als wachtruimte voor bezoekers en koffie loods kan dienen. Locatie bij de hoofdwacht (doorgang I, fietsenstalling), zie schets.&nbsp;

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor joden. Van: Wijnberg, Alexander Datum: 1941-03-14 Plaats: Zwolle

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor joden. Van: Wijnberg, Alexander Datum: 1941-03-14 Plaats: Zwolle

Bewijs van aanmelding van Alexander Wijnberg

Van: Stibbe-de Jong, L.B.&nbsp; Aan: Kruyff, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-17&nbsp; Onderwerp: Barnevelders; Sperre; Pakketten; Omstandigheden. Moeder is vooral opgelucht nu ze (de schrijfster, haar echtgenoot, moeder en zus) door de commandant op de Barneveld-lijst zijn geplaatst dankzij hun inzet voor het kamp. Zus Loes is ziek geweest.

Van: Stibbe-de Jong, L.B.&nbsp; Aan: Kruyff, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-17&nbsp; Onderwerp: Barnevelders; Sperre; Pakketten; Omstandigheden. Moeder is vooral opgelucht nu ze (de schrijfster, haar echtgenoot, moeder en zus) door de commandant op de Barneveld-lijst zijn geplaatst dankzij hun inzet voor het kamp. Zus Loes is ziek geweest.

Brief van Lize Bertha Stibbe-de Jong aan A. Kruyff vanuit kamp Westerbork

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-02-21&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie over haar broer Gustaaf Barnstijn.

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-02-21&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie over haar broer Gustaaf Barnstijn.

Brief van het Nederlandsche Rode Kruis aan A. Coelingh-Barnstijn

Personen