We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Menachem,&nbsp; Aan: Barend,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05-18/19 Onderwerp: beschrijving situatie; de zaak is anders gelopen. Menachem en Mirjam wachten zonder S-band op het transport naar Bergen-Belsen. De vraag is hoe ze zich in Bergen-Belsen kunnen handhaven. Ze staan op lijst 10 voor uitwisseling naar Palestina. Ze zijn afhankelijk van de heer Blüth (Joodse Raad, Westerbork), maar die is afwezig.

Van: Menachem,&nbsp; Aan: Barend,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05-18/19 Onderwerp: beschrijving situatie; de zaak is anders gelopen. Menachem en Mirjam wachten zonder S-band op het transport naar Bergen-Belsen. De vraag is hoe ze zich in Bergen-Belsen kunnen handhaven. Ze staan op lijst 10 voor uitwisseling naar Palestina. Ze zijn afhankelijk van de heer Blüth (Joodse Raad, Westerbork), maar die is afwezig.

Brief van Menachem Pinkhof aan Barend Waterman vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Van: Menachem, Pinkhof en Mirjam Waterman Aan: Waterman-Lopes Cardozo, Jet&nbsp;en Chaja Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, over leven, toekomst en mogelijkheden; kans op transport naar Bergen-Belsen. Het wordt mede bepaald door Fischer uit Den Haag en Aus der Funten.&nbsp;

Van: Menachem, Pinkhof en Mirjam Waterman Aan: Waterman-Lopes Cardozo, Jet&nbsp;en Chaja Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, over leven, toekomst en mogelijkheden; kans op transport naar Bergen-Belsen. Het wordt mede bepaald door Fischer uit Den Haag en Aus der Funten.&nbsp;

Brief Menachem, Pinkhof en Mirjam Waterman aan Jet waterman vanuit kamp Westerbork

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Brief van Menachem Pinkhof aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Menachem (Pinkhof) en Mirjam Waterman Aan: Barend Waterman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; van Todtmann de bevestiging gekregen dat ze uit de strafbarak zullen worden ontslagen en dat ze niet met het transport van 19 mei mee zullen gaan. Echter Fischer, Aus der Fünten en Slottke zijn in het kamp. Er kan nu van alles worden verwacht. Alle Diamant joden (120.000 stempels) zullen naar Celle (Bergen-Belsen) gaan.&nbsp; Afzenderadres is zuster E. Beerenborg, barak 1.

Van: Menachem (Pinkhof) en Mirjam Waterman Aan: Barend Waterman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; van Todtmann de bevestiging gekregen dat ze uit de strafbarak zullen worden ontslagen en dat ze niet met het transport van 19 mei mee zullen gaan. Echter Fischer, Aus der Fünten en Slottke zijn in het kamp. Er kan nu van alles worden verwacht. Alle Diamant joden (120.000 stempels) zullen naar Celle (Bergen-Belsen) gaan.&nbsp; Afzenderadres is zuster E. Beerenborg, barak 1.

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Datum: 1945-06-11 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: Leon Magnus is in de periode van 16 november 1944 tot juni 1945 werkzaam geweest in de Sonder-Proviantur.&nbsp;

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Datum: 1945-06-11 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: Leon Magnus is in de periode van 16 november 1944 tot juni 1945 werkzaam geweest in de Sonder-Proviantur.&nbsp;

Bewijs dat Simon Magnus werkzaam is geweest in de Sonder-Proviantur in Theresienstadt

Van: Nederlands Beheersinstituut&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-04-19&nbsp; Onderwerp: beëindiging van bewind voor wijlen mevr. S. Barnstijn-van de Berg en overlijdens verklaring van Gustaaf Barnstijn.

Van: Nederlands Beheersinstituut&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-04-19&nbsp; Onderwerp: beëindiging van bewind voor wijlen mevr. S. Barnstijn-van de Berg en overlijdens verklaring van Gustaaf Barnstijn.

Brief Nederlands Beheersinstituut aan A. Coelingh-Barnstijn

Personen