In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij (strijkafdeling) van het kamp.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij (strijkafdeling) van het kamp.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Foto van een tekening van Bob Cahen door Leo Kok. Op de achterzijde van een briefkaart gemaakt.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.&nbsp; Onderwerp: Bob Cahen was werkzaam als verpleger in het ziekenhuis van Kamp Westerbork Zie voorzijde F 537-133.

Foto van een tekening van Bob Cahen door Leo Kok. Op de achterzijde van een briefkaart gemaakt.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.&nbsp; Onderwerp: Bob Cahen was werkzaam als verpleger in het ziekenhuis van Kamp Westerbork Zie voorzijde F 537-133.

Foto van een tekening van Bob Cahen gemaakt door Leo Kok

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-03-19 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-03-19 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 133 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blom, Joel geb. 09-01-78 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 133 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blom, Joel geb. 09-01-78 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joel Blom

Sonder-Ausweis Roodenburg, Mathis, 21-1-14, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Roodenburg, Mathis, 21-1-14, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Mathis Roodenburg

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 330 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van der Hal, Victor Salli geb. 15-08-42 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 330 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van der Hal, Victor Salli geb. 15-08-42 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Victor Salli van der Hal

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-23 Onderwerp: Mirjam is onlangs aangekomen in het kamp, waar ze Estella heeft ontmoet. Mirjam en Hetty slapen naast elkaar op de derde etage. Ze eet samen met Henri.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-23 Onderwerp: Mirjam is onlangs aangekomen in het kamp, waar ze Estella heeft ontmoet. Mirjam en Hetty slapen naast elkaar op de derde etage. Ze eet samen met Henri.&nbsp;

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerborkj

Van: Asscher, William Oproep om bij de Afdeling Bevolking te verschijnen Plaats: &nbsp;Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-24

Van: Asscher, William Oproep om bij de Afdeling Bevolking te verschijnen Plaats: &nbsp;Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-24

Oproep voor William Asscher om te verschijnen bij de Afdeling Bevolking in barak 80

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 80 Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche, overzicht van alle groepen met dienstleiders en groepsleiders. Blz.: 4

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 80 Inhoud: Nieuwe indeling van de Dienstbereiche, overzicht van alle groepen met dienstleiders en groepsleiders. Blz.: 4

Lagerbefehl No. 80

Lagerbefehl No. 85&nbsp; Datum: 1944-07-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Papierbesparing

Lagerbefehl No. 85&nbsp; Datum: 1944-07-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Papierbesparing

Lagerbefehl No. 85

Arbeidskaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-10-23 Ingedeeld bij: DB 8 Gruppe 10

Arbeidskaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-10-23 Ingedeeld bij: DB 8 Gruppe 10

Arbeidskaart van Nora Gerzon-Falk in kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 338 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Beer, de, Fronica geb. 16-05-83 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 338 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Beer, de, Fronica geb. 16-05-83 overleden te Westerbork op 02-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Fronica de Beer

Van: Knaap-Barendse, Zuster Aan: Kaufman, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: vraag of er een laken en kussensloop beschikbaar is. Mevrouw heeft niets bij zich en heeft angina. Betreft interne correspondentie, barak 83.

Van: Knaap-Barendse, Zuster Aan: Kaufman, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: vraag of er een laken en kussensloop beschikbaar is. Mevrouw heeft niets bij zich en heeft angina. Betreft interne correspondentie, barak 83.

Brief van zuster Knaap-Barendse aan mevr. Kaufman vanuit kamp Westerbork

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-18&nbsp; Onderwerp: Philip ligt in het ziekenhuis. Hij is geopereerd aan zijn knie. Er is behoefte aan een voedselpakket.

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-18&nbsp; Onderwerp: Philip ligt in het ziekenhuis. Hij is geopereerd aan zijn knie. Er is behoefte aan een voedselpakket.

Briefkaart van Philip de Paauw aan G. de Way vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl No. 83

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-23 Onderwerp: vraag om pakje en bericht dat Philip (opa) aan zijn knie is geopereerd.

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-23 Onderwerp: vraag om pakje en bericht dat Philip (opa) aan zijn knie is geopereerd.

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 96

Verslag oorlogservaringen van mevrouw T.H. de Weerd-Musschenger Onderwerp: de schrijfster was werkzaam als verpleegster in het ziekenhuis in Ede. Tijdens haar werkzaamheden werden twee Joodse vrouwen, moeder (Chaja Lowinsky-Rosenfeld) en dochter (Luba Lowinsky) binnengebracht. Later werd de schrijfster als nuchtere Groningse gevraagd de twee vrouwen met de ambulance naar kamp Westerbork te begeleiden. Ze is het kamp binnengereden en heeft de twee vrouwen afgeleverd. Tijdens de reis kreeg ze van de moeder de foto met begeleidende woorden: 'bewaar het als aandenken'. (Chaja is twee weken later in kamp Westerbork overleden, haar dochter Luba overleefd de oorlog).

Verslag oorlogservaringen van mevrouw T.H. de Weerd-Musschenger Onderwerp: de schrijfster was werkzaam als verpleegster in het ziekenhuis in Ede. Tijdens haar werkzaamheden werden twee Joodse vrouwen, moeder (Chaja Lowinsky-Rosenfeld) en dochter (Luba Lowinsky) binnengebracht. Later werd de schrijfster als nuchtere Groningse gevraagd de twee vrouwen met de ambulance naar kamp Westerbork te begeleiden. Ze is het kamp binnengereden en heeft de twee vrouwen afgeleverd. Tijdens de reis kreeg ze van de moeder de foto met begeleidende woorden: 'bewaar het als aandenken'. (Chaja is twee weken later in kamp Westerbork overleden, haar dochter Luba overleefd de oorlog).

Verslag van T.H. de Weerd-Musschenga

Kamporganisatie kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Verstuurde post kamp Westerbork

Ontvangen post kamp Westerbork

Clandestiene post kamp Westerbork

Pakketpost kamp Westerbork

Van: Palache, Jules (geschreven door Lies) Aan: Reina, Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-03 Onderwerp: moeten heel wat doormaken, blij met de voorlopige sper; maar hoelang en dat ze getuigen zijn geweest van het vertrek van mamma en Henny; Jules heeft constant verhoging; doctoren hebben hem op van alles onderzocht, schrijven Jules vitamines en levertraan voor, maar kunnen de oorzaak niet ontdekken. Ze vinden hem zwak; ze vonden een abces en de chirurg vond een operatie noodzakelijk; op woensdag geopereerd. Lies moest om 13.00 komen, maar toen was Jules nog niet bijgekomen; om 16.00 even bij hem op bezoek en later om 19.00 uur nog een keer. Jules was zwak; &nbsp;Op het moment van schrijven is hij gelukkig een stuk beter; Jules is door het oog van en naald gegaan; wensen en handschoenen nodig voor bij het aardappelschillen, met wat ze nu heeft kan ze de aardappelen niet aanpakken; Bettie Laguna was toevallig in het ziekenhuis en heeft naar Jules geïnformeerd. het ging vrij goed met hem; Lies mag hem pas na 19.00 bezoeken…

Van: Palache, Jules (geschreven door Lies) Aan: Reina, Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-03 Onderwerp: moeten heel wat doormaken, blij met de voorlopige sper; maar hoelang en dat ze getuigen zijn geweest van het vertrek van mamma en Henny; Jules heeft constant verhoging; doctoren hebben hem op van alles onderzocht, schrijven Jules vitamines en levertraan voor, maar kunnen de oorzaak niet ontdekken. Ze vinden hem zwak; ze vonden een abces en de chirurg vond een operatie noodzakelijk; op woensdag geopereerd. Lies moest om 13.00 komen, maar toen was Jules nog niet bijgekomen; om 16.00 even bij hem op bezoek en later om 19.00 uur nog een keer. Jules was zwak; &nbsp;Op het moment van schrijven is hij gelukkig een stuk beter; Jules is door het oog van en naald gegaan; wensen en handschoenen nodig voor bij het aardappelschillen, met wat ze nu heeft kan ze de aardappelen niet aanpakken; Bettie Laguna was toevallig in het ziekenhuis en heeft naar Jules geïnformeerd. het ging vrij goed met hem; Lies mag hem pas na 19.00 bezoeken…

Brief van Jules Palache aan Reina, Corrie en Piet van kamp Westerbork, barak 83

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Pakketzegel Paketsendung nach lager westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Brief van de Raad van Arbeid te Leiden aan de nabestaanden van Sientje Barnstijn-van den Berg

Personen