In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vrijstelling op basis van een buitenlandse nationaliteit kamp Westerbork

Vrijstelling Joden met een Midden- of Zuid-Amerikaanse nationaliteit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Commandantswoning

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Twee vrouwen en een man zijn bezig met het bijeenbinden van het koren.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.

Breslauer, Werner Rudolf Twee vrouwen en een man zijn bezig met het bijeenbinden van het koren.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944.

Koren bijeenbinden bij kamp Westerbork

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-24&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork. Inspecteur van Domeinen vindt dat de afbraak onder hun verantwoordelijk viel, omdat het crematorium oorlogsbuit is.

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-24&nbsp; Onderwerp: inzake afbraak van het crematorium te Westerbork. Inspecteur van Domeinen vindt dat de afbraak onder hun verantwoordelijk viel, omdat het crematorium oorlogsbuit is.

Brief van de Houtvester Assen aan Staasbosbeheer

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Brief van Leo Loeb en Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Kampcommandant, Buijvoets, J.G. en ondercommandant Dekker, T. Aan:&nbsp;Houtvester Assen Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-04-20&nbsp; Onderwerp: stobben rooien. Zijn er nog werkobjecten van Staatsbosbeheer voor het inzetten van geïnterneerden?

Van: Kampcommandant, Buijvoets, J.G. en ondercommandant Dekker, T. Aan:&nbsp;Houtvester Assen Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-04-20&nbsp; Onderwerp: stobben rooien. Zijn er nog werkobjecten van Staatsbosbeheer voor het inzetten van geïnterneerden?

Brief van kampcommandant Buijvoets aan Houtvester Assen, de heer Jansen

Breslauer, W.R. Korenveld gedeeltelijk gemaaid.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Korenveld op de voorgrond.&nbsp; Het koren gemaaid.

Breslauer, W.R. Korenveld gedeeltelijk gemaaid.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Korenveld op de voorgrond.&nbsp; Het koren gemaaid.

Gemaaid koren op het land van de kampboerderij

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Verslag geschreven door Rozette van Cleef over haar vertrek uit Libau

Van: Ouders Aan: Lieve kinderen Plaats: Trein Datum: 1943-02-16 (poststempel 17-2) Onderwerp: beschrijving situatie in wagon ('het schrijven gaat moeilijk want de trein schudt teveel')

Van: Ouders Aan: Lieve kinderen Plaats: Trein Datum: 1943-02-16 (poststempel 17-2) Onderwerp: beschrijving situatie in wagon ('het schrijven gaat moeilijk want de trein schudt teveel')

Briefkaart van ouders (Alexander en Saartje van Koppelen) aan hun kinderen vanuit de trein

Personen