In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl No. 53

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Brief vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen te Assen

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

van de bouw van de Centrale Keuken in het Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: weggooien van papieren bekers

Mededeling Datum: 1943-11-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: weggooien van papieren bekers

Mededeling over weggooien van papieren bekers

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Susanna Mathilda Godschalk

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillechien van Geldern

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.453 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weinberg, Moritz geb. 29-01-73 overleden te Westerbork op 29-07-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.453 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weinberg, Moritz geb. 29-01-73 overleden te Westerbork op 29-07-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Moritz Weinberg

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Brief van Levie Kahn aan de familie Knuppel vanuit kamp Westerbork

Van: Zielke, Erich (Dienst Uitvoering Werken, D.U.W) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-01 Onderwerp: 5 gedetineerde arbeidskrachten gevraagd bij poten van aardappels bij dhr. Turkstra te Oranjekanaal.

Van: Zielke, Erich (Dienst Uitvoering Werken, D.U.W) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-01 Onderwerp: 5 gedetineerde arbeidskrachten gevraagd bij poten van aardappels bij dhr. Turkstra te Oranjekanaal.

Verzoek van Erich Zielke voor het leveren van vijf gedetineerde arbeidskrachten voor een boer bij het Oranjekanaal

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Judith Sanders gemaakt door Werner Breslauer in kamp Westerbork

Bewijs van ontvangst De Burgemeester van Amsterdam verklaart, dat door: Waterman, I. onder bovenstaand nummer is ingediend een verklaring voor de vaststelling van een gemengd huwelijk op: 1942-09-29. Plaats: Amsterdam

Bewijs van ontvangst De Burgemeester van Amsterdam verklaart, dat door: Waterman, I. onder bovenstaand nummer is ingediend een verklaring voor de vaststelling van een gemengd huwelijk op: 1942-09-29. Plaats: Amsterdam

Verklaring betreffende het gemengd huwelijk van I. Waterman

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Situatie thuis. Vraag hoe de woonomstandigheden zijn in Westerbork. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Bijbehorende enveloppe: 8515-04-1

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Situatie thuis. Vraag hoe de woonomstandigheden zijn in Westerbork. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Bijbehorende enveloppe: 8515-04-1

Brief van Bertie aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-16 Onderwerp: Brieven ontvangen, broer van Stella en zijn vrouw zo goed mogelijk van dienst kunnen zijn, 'inderdaad heb ik ze vanmorgen gezocht en gevonden, ook bericht aan je ouders doorgegeven', een drama, de tonelen die zich afspelen zijn onbeschrijfelijk. Als Stella een oproep krijgt, moet ze dat Werner onmiddellijk laten weten. Hij zal met haar meegaan. Ro en Lex zijn na een oponthoud van een uur weer vertrokken. Er wordt gezegd dat ze naar Auschwitz gaan. Er zullen daar 40.000 mensen samengebracht worden om te werken.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-16 Onderwerp: Brieven ontvangen, broer van Stella en zijn vrouw zo goed mogelijk van dienst kunnen zijn, 'inderdaad heb ik ze vanmorgen gezocht en gevonden, ook bericht aan je ouders doorgegeven', een drama, de tonelen die zich afspelen zijn onbeschrijfelijk. Als Stella een oproep krijgt, moet ze dat Werner onmiddellijk laten weten. Hij zal met haar meegaan. Ro en Lex zijn na een oponthoud van een uur weer vertrokken. Er wordt gezegd dat ze naar Auschwitz gaan. Er zullen daar 40.000 mensen samengebracht worden om te werken.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle voorwerkers buitendienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-05 Onderwerp: over aanvulling van ploegen bij ziekte e.d. op de appelplaats. Het is niet toegestaan.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle voorwerkers buitendienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-05 Onderwerp: over aanvulling van ploegen bij ziekte e.d. op de appelplaats. Het is niet toegestaan.

Order van J. G. Buijvoets aan alle voorwerkers van de buitendienst over aanvulling van ploegen bij ziekte

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-06-08, No. 37 Inhoud: Betreft Richard Kahn, barak 57 welke wordt gestraft omdat hij een valse opgave heeft verstrekt.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-06-08, No. 37 Inhoud: Betreft Richard Kahn, barak 57 welke wordt gestraft omdat hij een valse opgave heeft verstrekt.

Lagerbefehl No. 37

Oude man met vrouw.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Liggende oude man met vrouw naast zijn bed.

Oude man met vrouw.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Liggende oude man met vrouw naast zijn bed.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: Centraal Registratie Bureau voor Joden&nbsp; Aan: Meyers, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-04-21&nbsp; Onderwerp: overlijdensbericht van Meijers, Karl tijdens transport van Bergen-Belsen naar Buchenwald.

Van: Centraal Registratie Bureau voor Joden&nbsp; Aan: Meyers, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1946-04-21&nbsp; Onderwerp: overlijdensbericht van Meijers, Karl tijdens transport van Bergen-Belsen naar Buchenwald.

Brief van het Centraal Registratie Bureau voor Joden aan W. Meijers

Personen