In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Dalen, W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-06-28 Onderwerp: brief met 4 punten van aandacht: 1.+ 2. eetgerei 3. transportgebrek 4. ruiten stuk in tijdelijk bewarings-kamp Smilde.

Van: van Dalen, W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-06-28 Onderwerp: brief met 4 punten van aandacht: 1.+ 2. eetgerei 3. transportgebrek 4. ruiten stuk in tijdelijk bewarings-kamp Smilde.

Mededeling van W. Dalen aan J.G. Buijvoets over een inspectie bij Smilde

Van: Buijvoets, G.J. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: met potlood geschreven opsomming van reorganisatie van diensten en in welke barakken deze diensten worden ondergebracht. Bijvoorbeeld Werkverdeling en Technische Dienst naar barak 32; Centrale Cartotheek en Administratie naar barak 18 en Recherche naar barak 34. In deze barak worden nog verschillende onderdelen van de kamporganisatie ondergebracht.

Van: Buijvoets, G.J. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: met potlood geschreven opsomming van reorganisatie van diensten en in welke barakken deze diensten worden ondergebracht. Bijvoorbeeld Werkverdeling en Technische Dienst naar barak 32; Centrale Cartotheek en Administratie naar barak 18 en Recherche naar barak 34. In deze barak worden nog verschillende onderdelen van de kamporganisatie ondergebracht.

Schema met een opsomming van verschillende diensten en de barakken waar deze diensten worden ondergebracht

Puttkammer-verklaring&nbsp; Van: Gokkes, Mina&nbsp; Datum: 1943-05-29 Voorlopige vrijstelling van transport.

Puttkammer-verklaring&nbsp; Van: Gokkes, Mina&nbsp; Datum: 1943-05-29 Voorlopige vrijstelling van transport.

van Puttkammer voor Mina Gokkes

Betreft de komst en uitbreiding bevolking kamp Schattenberg Datum: 1950 Onderwerp: over de aankomst van de eerste groep Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.&nbsp;

Betreft de komst en uitbreiding bevolking kamp Schattenberg Datum: 1950 Onderwerp: over de aankomst van de eerste groep Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.&nbsp;

Krantenknipsel over de komst van Indische Nederlanders naar kamp Schattenberg en Pieterberg

Toegangskaart voor Kino (bioscoop) Sokol Theresienstadt-Terezin.

Toegangskaart voor Kino (bioscoop) Sokol Theresienstadt-Terezin.

Bewijs van toegang voor een bezoek aan de bioscoop in Theresienstadt

Arbeitskarte&nbsp; Van: Voorzanger, Salomon&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-05-26 Barak 55 Gruppe Gartenbau I DB 6

Arbeitskarte&nbsp; Van: Voorzanger, Salomon&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-05-26 Barak 55 Gruppe Gartenbau I DB 6

Arbeitskarte van Salomon Voorzanger

Cabaret. Cabaret, revue Bunter Abend&nbsp; Kamp Westerbork, 1944&nbsp; Willy Rosen, Ehrich Ziegler en twee vrouwen.&nbsp; Eén vrouw loopt met een kruiwagen waarop geschreven FK.

Cabaret. Cabaret, revue Bunter Abend&nbsp; Kamp Westerbork, 1944&nbsp; Willy Rosen, Ehrich Ziegler en twee vrouwen.&nbsp; Eén vrouw loopt met een kruiwagen waarop geschreven FK.

Een scene uit de revue 'Bunter Abend'

Proclamatie Van: Koningin Wilhelmina

Proclamatie van koningin Wilhelmina

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Briefkaart van A. Coelingh-Barnstijn aan Sientje Barnstijn-van den Berg vanuit Rotterdam

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob&nbsp; Datum: 1943-06-26 Voorlopig uitstel van transport

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob&nbsp; Datum: 1943-06-26 Voorlopig uitstel van transport

van Puttkammer voor Jacob Gokkes en zijn vrouw Eva

Voor vervoer per trein van Amsterdam naar Wijster. Van: Lijdesdorff, R. Datum: 1942 René moest bij Wijster uit de trein om vervolgens te voet verder te gaan naar het Joodse werkkamp Mantinge

Voor vervoer per trein van Amsterdam naar Wijster. Van: Lijdesdorff, R. Datum: 1942 René moest bij Wijster uit de trein om vervolgens te voet verder te gaan naar het Joodse werkkamp Mantinge

Vervoersbewijs van René Lijdesdorff van Amsterdam naar Wijster

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf Geboren: 18-01-1896 Op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Elisabeth is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf Geboren: 18-01-1896 Op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Elisabeth is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: de Raay, Eduard Plaats: Den Haag Datum: onbekend Onderwerp: bevestiging van inschrijving opgave; Santpoort, sanatorium, voor herstel…

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: de Raay, Eduard Plaats: Den Haag Datum: onbekend Onderwerp: bevestiging van inschrijving opgave; Santpoort, sanatorium, voor herstel…

Bewijs voor de inschrijving van de opgave bij de Schade-Enquête-Commissie door Eduard de Raay

Van: Directoraat Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: rekening voor weidegeld voor 1 schaap.

Van: Directoraat Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: rekening voor weidegeld voor 1 schaap.

Rekening van Directoraat Generaal voor Bijzondere Rechtspleging aan J.G. Buijvoets

Toezeggingsbewijs inzake de aanvraag van werkschoenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08

Toezeggingsbewijs inzake de aanvraag van werkschoenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08

van Maurits Montezinos betreft de aanvraag van werkschoenen.

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Van: Afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam Aan: Nijkerk (Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1940-11-30 Onderwerp: ontheffing van Joden uit ereambten.

Circulaire van de Afdeling Kunstzaken Amsterdam betreffende ontheffing van Joden uit ereambten

Oproep Oproep aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Betreft oproep om zich op 1.11.1944 om 5 uur te melden i.v.m. Arbeitseinsatz in Theresienstadt, kamer 47, gebouw B IV in de Hannover Kazerne.

Oproep Oproep aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Betreft oproep om zich op 1.11.1944 om 5 uur te melden i.v.m. Arbeitseinsatz in Theresienstadt, kamer 47, gebouw B IV in de Hannover Kazerne.

Oproep aan Sigbert Gerzon betreffende Arbeitseinsatz in Theresienstadt

Persoonsgegevens van het gezin Tabaksblatt.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-10-13 Onderwerp: hoogst waarschijnlijk leidt deze brief ertoe dat de familie niet wordt doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Persoonsgegevens van het gezin Tabaksblatt.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-10-13 Onderwerp: hoogst waarschijnlijk leidt deze brief ertoe dat de familie niet wordt doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Persoonsgegevens van het gezin Tabaksblatt en achtergrond van Srul

Personen