In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Getekende felicitatiekaart van het Statistisch Bureau.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16&nbsp; Tekenaar: Egon Feldheim

Getekende felicitatiekaart van het Statistisch Bureau.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16&nbsp; Tekenaar: Egon Feldheim

Tekening van medewerkers van het Statistisch Bureau aan Aad van As

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Foto van: Cees de Roos.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Foto van: Cees de Roos.

Foto van Cees de Roos behorenden tot het vrije personeel in Interneringskamp Westerbork

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage van E. de Jong-Cohen

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-19 Onderwerp: kledingstukken afgeven aan de Wasserij die weer retour zijn.&nbsp;

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-19 Onderwerp: kledingstukken afgeven aan de Wasserij die weer retour zijn.&nbsp;

Lijst met daarop kledingstukken vermeld die zijn afgegeven aan de Wasserij in kamp Westerbork

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Brief van Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Van: Heikens, J.J. Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01-20 Onderwerp: Rapport over de eerste helft van januari 1947, betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen Magazijnen, Keuken en Bakkerij, Hygiënische Dienst.

Rapport van J.J. Heikens aan J.G. Buijvoets betreffende huisvesting en inrichting van de afdelingen

Voor: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-04-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: Simon komt voor het volgende transport naar Theresienstadt in aanmerking.

Voor: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-04-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: Simon komt voor het volgende transport naar Theresienstadt in aanmerking.

Mededeling voor Simon Magnus dat hij in aanmerking komt voor het transport naar Theresienstadt

'Muselmänner'&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.

'Muselmänner'&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Muzikanten.&nbsp; Tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend Drie mannen met muziekinstrumenten in de orkestbak Kamp Westerbork Datum: 1944-03 &nbsp;

Muzikanten.&nbsp; Tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend Drie mannen met muziekinstrumenten in de orkestbak Kamp Westerbork Datum: 1944-03 &nbsp;

Muzikanten in de orkestbak tijdens een uitvoering van de revue 'Bunter Abend'

Bonkaart KA 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart KA 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart voor voedingsmiddelen

Van: van D., C. Aan: Ds. Franken, H. Plaats: de trein Datum:&nbsp;1942-1944 Onderwerp: ‘Zijn op weg naar Westerbork, met heel Amsterdam, zijn bij Hattem’ ….

Van: van D., C. Aan: Ds. Franken, H. Plaats: de trein Datum:&nbsp;1942-1944 Onderwerp: ‘Zijn op weg naar Westerbork, met heel Amsterdam, zijn bij Hattem’ ….

Briefkaart van C. van D. aan Ds. H. Franken vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork gegooid

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. en Lek, Trees Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de heerlijke pakketten met o.a. fris zomergoed. Hij vraagt haar een krant op te sturen om iets te vernemen van de spannende en goede berichten. Aan Trees schrijft hij dat hij en Jeannot werken in een sloperij van onderdelen die afkomstig zijn uit Kamp Vught (waar Trees op dat moment verblijft). De werktijden zijn ‘s morgens van 7 tot kwart over 12 en ‘s middags van kwart voor 2 tot 7. Ze krijgen iedere dag samen een liter melk waar ze pap van maken. Van Trees’ ouders heeft Bram niets vernomen, maar hij heeft hen wel twee brieven gestuurd. Gisteravond was er een voetbalwedstrijd en iedere avond is er café met muziek (Johnny en Jones). Op vrijdag, zaterdag en zondagavond is er revue, die om de 4 weken veranderd.&nbsp;

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar en Trees Lek vanuit kamp Westerbork

Groepsfoto van Gemmeker, Frau Hassel, Aus der Funten en Fraulein Winkelkamper in de woning van de kampcommandant.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 V.l.n.r.: Fraulein Winkelkamper (secretaresse Aus der Funten); Aus der Funten; Frau Hassel; A.K. Gemmeker.

Groepsfoto van Gemmeker, Frau Hassel, Aus der Funten en Fraulein Winkelkamper in de woning van de kampcommandant.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 V.l.n.r.: Fraulein Winkelkamper (secretaresse Aus der Funten); Aus der Funten; Frau Hassel; A.K. Gemmeker.

Foto van een gezelschap in de woning van de kampcommandant

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-12 Onderwerp: vader in ziekenhuis; Dr. Heijmans van Amstel is de begeleidende arts; stappen voor Barneveld zijn genomen; Portugese afstamming schiet niet op; Calmeyer is niet bereikbaar; niet teveel pakjes achter elkaar opsturen, omdat in het begin slechts 3 van de tien toegestuurde pakketjes werden bevestigd; bezig met verschillende instanties…

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-12 Onderwerp: vader in ziekenhuis; Dr. Heijmans van Amstel is de begeleidende arts; stappen voor Barneveld zijn genomen; Portugese afstamming schiet niet op; Calmeyer is niet bereikbaar; niet teveel pakjes achter elkaar opsturen, omdat in het begin slechts 3 van de tien toegestuurde pakketjes werden bevestigd; bezig met verschillende instanties…

Brief van Jack aan Cor en Piet vanuit Amsterdam

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Inwendige Dienst, hoofd van deze dienst, de Dhr. Heikens.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Inwendige Dienst, hoofd van deze dienst, de Dhr. Heikens.

Foto van het hoofd van de Inwendige Dienst de heer Heikens in Interneringskamp Westerbork

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03

Plattegrond van het woonoord Schattenberg

Foto van een uit hout gesneden tijgerfiguur met opschildering.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van een uit hout gesneden tijgerfiguur met opschildering.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van een speelgoeddier gemaakt in kamp Westerbork

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie over het transport Bergen-Belsen-Tröbitz

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Groep kampgevangenen tijdens het afnemen van appèl op de appèlplaats.&nbsp; Davidsterren op de kleding.

Kampgevangenen in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Groep kampgevangenen tijdens het afnemen van appèl op de appèlplaats.&nbsp; Davidsterren op de kleding.

Het afnemen van appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-12 Onderwerp: Diverse kledingstukken zijn bij de Wasserij om gewassen te worden: hemd, onderbroek, pyjama, zakdoek en een overall.&nbsp;

Van: de Wasserij Aan: Lobstein, Adriaan Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-12 Onderwerp: Diverse kledingstukken zijn bij de Wasserij om gewassen te worden: hemd, onderbroek, pyjama, zakdoek en een overall.&nbsp;

Lijst met daarop vermeld kleding dat is afgestaan aan de Wasserij van kamp Westerbork

Van: Dijkstra, R., Hoofd Afwikkelingsbureau&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-03-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij en of er sprake is van achterstallig onderhoud van rieten dak en hekwerk.

Van: Dijkstra, R., Hoofd Afwikkelingsbureau&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-03-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij en of er sprake is van achterstallig onderhoud van rieten dak en hekwerk.

Brief van R. Dijkstra aan Houtvester Assen

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Hoofmagazijn. Dhr. de Wit.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Hoofmagazijn. Dhr. de Wit.

Foto van de heer De Wit van het hoofdmagazijn van Interneringskamp Westerbork

Zicht op het interneringskamp Plaat: Kamp Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Zicht vanuit huis nr. 7 op de voorgrond een wacht-patrouille en barak 77.&nbsp;

Zicht op het interneringskamp Plaat: Kamp Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Zicht vanuit huis nr. 7 op de voorgrond een wacht-patrouille en barak 77.&nbsp;

Foto met zicht op het Interneringskamp genomen vanuit Dienstwoning nummer 7

Verklaring door Prof. Dr. A. Querido&nbsp; Datum: 1975-01-16&nbsp; Betreft werkzaamheden van Van As in kamp Westerbork, de stress een maagzweer (bij Dr. F. Spanier in kamp Westerbork onder behandeling) en een gesimuleerde nierafwijking om aan Arbeidsdienst in Duitsland te ontkomen.

Verklaring door Prof. Dr. A. Querido&nbsp; Datum: 1975-01-16&nbsp; Betreft werkzaamheden van Van As in kamp Westerbork, de stress een maagzweer (bij Dr. F. Spanier in kamp Westerbork onder behandeling) en een gesimuleerde nierafwijking om aan Arbeidsdienst in Duitsland te ontkomen.

Verklaring door Dr. A. Querido over de gezondheid van Aad van As in kamp Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Brief van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Van: Snoek, Hermine Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp Gerechtigd om het kamp te verlaten

Sonder-Ausweis Van: Snoek, Hermine Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp Gerechtigd om het kamp te verlaten

Sonderausweis van Hermine Snoek

Mededeling Datum: 1943-11-16 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aantal mensen in een barak

Mededeling Datum: 1943-11-16 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aantal mensen in een barak

Mededeling over aantal mensen in een barak

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1949-01-13 Onderwerp: gegevens Grietje Fuldauer-Rubens (1856-1943)

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1949-01-13 Onderwerp: gegevens Grietje Fuldauer-Rubens (1856-1943)

Verklaring van het Rode Kruis over Grietje Fuldauer-Rubens

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Enveloppe geadresseerd aan A. Philips

Personen