In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Bewaking kamp Westerbork

SD/Sipo kamp Westerbork

Enveloppe Geadresseerd aan: Kwieser, Henri en Workum, K., Joodsche Raad, afd. Westerbork Datum: juni 1943

Enveloppe Geadresseerd aan: Kwieser, Henri en Workum, K., Joodsche Raad, afd. Westerbork Datum: juni 1943

Enveloppe geadresseerd aan Henri Kwieser en K. Workum, Joodse Raad afdeling Westerbork

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselhoeveelheden gevangenen kamp Westerbork

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart

Verslag oorlogservaringen van mevrouw T.H. de Weerd-Musschenger Onderwerp: de schrijfster was werkzaam als verpleegster in het ziekenhuis in Ede. Tijdens haar werkzaamheden werden twee Joodse vrouwen, moeder (Chaja Lowinsky-Rosenfeld) en dochter (Luba Lowinsky) binnengebracht. Later werd de schrijfster als nuchtere Groningse gevraagd de twee vrouwen met de ambulance naar kamp Westerbork te begeleiden. Ze is het kamp binnengereden en heeft de twee vrouwen afgeleverd. Tijdens de reis kreeg ze van de moeder de foto met begeleidende woorden: 'bewaar het als aandenken'. (Chaja is twee weken later in kamp Westerbork overleden, haar dochter Luba overleefd de oorlog).

Verslag oorlogservaringen van mevrouw T.H. de Weerd-Musschenger Onderwerp: de schrijfster was werkzaam als verpleegster in het ziekenhuis in Ede. Tijdens haar werkzaamheden werden twee Joodse vrouwen, moeder (Chaja Lowinsky-Rosenfeld) en dochter (Luba Lowinsky) binnengebracht. Later werd de schrijfster als nuchtere Groningse gevraagd de twee vrouwen met de ambulance naar kamp Westerbork te begeleiden. Ze is het kamp binnengereden en heeft de twee vrouwen afgeleverd. Tijdens de reis kreeg ze van de moeder de foto met begeleidende woorden: 'bewaar het als aandenken'. (Chaja is twee weken later in kamp Westerbork overleden, haar dochter Luba overleefd de oorlog).

Verslag van T.H. de Weerd-Musschenga

Deportatie naar kamp Westerbork

Aankomst in kamp Westerbork

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Dragers van de urnen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: regeling herdenkingsdienst, organisatie van het bijzetten van urnen. De herdenkingsdienst begint in de schouwburg van het voormalige kamp Westerbork. Vervolgens zullen 20 urnen gevuld met de as van de 10 gefusilleerde verzetsstrijders door nabestaanden in het verzetsgraf worden bijgezet.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Dragers van de urnen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: regeling herdenkingsdienst, organisatie van het bijzetten van urnen. De herdenkingsdienst begint in de schouwburg van het voormalige kamp Westerbork. Vervolgens zullen 20 urnen gevuld met de as van de 10 gefusilleerde verzetsstrijders door nabestaanden in het verzetsgraf worden bijgezet.

JohannaVlessing-Schot

Johanna
Vlessing-Schot