In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Commissie voor Bijstand voor de vluchtelingenkampen Rotterdam en omstreken&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1939-11-02&nbsp; Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J. m.b.t. zijn verdiensten inzake werkzaamheden voor de Commissie.

Van: Commissie voor Bijstand voor de vluchtelingenkampen Rotterdam en omstreken&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1939-11-02&nbsp; Onderwerp: verklaring t.b.v. Geismar, J. m.b.t. zijn verdiensten inzake werkzaamheden voor de Commissie.

Brief over de verdienstelijke werkzaamheden van J. Geismar in het Vluchtelingenkamp Beneden Heyplaat

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Bevrijdingsplan Dominee Ader

Van: Buijvoets, G.&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-08-07&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork, vernietiging archief en andere bescheiden door de Duitse bezetter van kamp Westerbork, waardoor Werner niets meer terug zal kunnen krijgen.

Van: Buijvoets, G.&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-08-07&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork, vernietiging archief en andere bescheiden door de Duitse bezetter van kamp Westerbork, waardoor Werner niets meer terug zal kunnen krijgen.

Brief van G. Buijvoets aan Werner Stertzenbach vanuit kamp Westerbork

Van: Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork Aan: Distributiedienst Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag uit het kamp van Inge Gassmann-Baumann (geboren: 10 mei 1923). Verzoek aan distributie Amsterdam Inge de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Van: Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork Aan: Distributiedienst Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag uit het kamp van Inge Gassmann-Baumann (geboren: 10 mei 1923). Verzoek aan distributie Amsterdam Inge de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Verzoek van Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork aan de Distributiedienst in Amsterdam

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Brief van Lies en Jules aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm opheffing van bezoek sperre, spreekuur in oude kantoor van Dienstbereich 5, barak 28.&nbsp; Dit spreekuur heeft slechts ten dienst het geven van inlichtingen over patienten in de barakken 3 en 36.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm opheffing van bezoek sperre, spreekuur in oude kantoor van Dienstbereich 5, barak 28.&nbsp; Dit spreekuur heeft slechts ten dienst het geven van inlichtingen over patienten in de barakken 3 en 36.

Mededeling over spreekuur betreffende patiënten in barak 3 en 36

1942

Januari 1942

Oproep voor (hoogstwaarschijnlijk) Judith Hetty Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling in een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag om uiterlijk 23.00 uur met bagage op de verzamelplaats te melden. Met achterop een met potlood geschreven lijstje van meegenomen bagage.

Oproep voor een transport naar Zwitserland van Judith Hetty Hedeman

&nbsp;Voor het badhuis.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945.&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.&nbsp; Transporten uit Auschwitz.

&nbsp;Voor het badhuis.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945.&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.&nbsp; Transporten uit Auschwitz.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Terugkeer en opvang

Repatriëring bevrijdde concentratiekampgevangenen

Gezinshereniging

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-03 Onderwerp: suiker opgestuurd in januari, Hanneke heeft het niet gekregen; schrijven langs elkaar heen; ‘wie zijn de meisjes die je noemt? Vriendinnetjes, of het hele weeshuis, of je klas? waar is Liesje? heb je een aardige meester?'; een rol echt wc-papier en boeken deze week opgestuurd; begin de volgend keer met de brief van…ontvangen…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944-03 Onderwerp: suiker opgestuurd in januari, Hanneke heeft het niet gekregen; schrijven langs elkaar heen; ‘wie zijn de meisjes die je noemt? Vriendinnetjes, of het hele weeshuis, of je klas? waar is Liesje? heb je een aardige meester?'; een rol echt wc-papier en boeken deze week opgestuurd; begin de volgend keer met de brief van…ontvangen…

Brief van moeder aan Hanneke

Verklaring

Egodocumenten bewoners kamp Westerbork (1939-1945)

Oorlogsdocumenten

Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg Plaats Westerbork, Woonoord Schattenberg Datum: 1971. Overblijfselen van het ketelhuis met de schoorsteenpijp. Op de achtergrond de radio telescopen.

Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg Plaats Westerbork, Woonoord Schattenberg Datum: 1971. Overblijfselen van het ketelhuis met de schoorsteenpijp. Op de achtergrond de radio telescopen.

Izak Salomonde Vries

Izak Salomon
de Vries