In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 75&nbsp; Datum: 1944-04-26 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Uitgifte van pakketzegels

Lagerbefehl No. 75&nbsp; Datum: 1944-04-26 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Uitgifte van pakketzegels

Lagerbefehl No. 75

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Honger lijden.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Schetsen van twee hongerlijdende mensen.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling van J. Buijvoets aan Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl No. 83

Van: Heijmann, I. Aan: Booij, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: pakketten; schrijfdag; school

Van: Heijmann, I. Aan: Booij, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: pakketten; schrijfdag; school

Briefkaart van de familie Heijmann aan de familie Booij vanuit kamp Westerbork

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-04-23 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-04-23 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond in verband met het plaatsen van riolering en gevels

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1949-11-16&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog. aanwezigheid van zo'n honderd militairen (Genie).

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1949-11-16&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog. aanwezigheid van zo'n honderd militairen (Genie).

Brief van de directeur van Staasbosbeheer aan de Houtvester Assen

Wagondeuren. De wagondeuren worden gesloten door een lid van de OD. Tussen de wagondeuren staan mensen. Kamp Westerbork, 1944-o5-19. Een OD' er sluit de wagondeuren van de veewagons vlak voor vertrek.

Wagondeuren. De wagondeuren worden gesloten door een lid van de OD. Tussen de wagondeuren staan mensen. Kamp Westerbork, 1944-o5-19. Een OD' er sluit de wagondeuren van de veewagons vlak voor vertrek.

Een OD' er sluit de wagon kort voor het vertrek van de deportatietrein

Sonder-Ausweis&nbsp; Weijel, Jacob, 10-11-28, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Weijel, Jacob, 10-11-28, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Jacob Weijel

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweiskarte van Jacob David Noach

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van lijst benodigde artikelen voor ziekenhuis kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eva Cohensius

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van het kamp langs de weg naar het Oranjekanaal. Te zien zijn het smalspoor, een zestal dienstwoningen (twee onder een kap) en de woning van de kampcommandant.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van het kamp langs de weg naar het Oranjekanaal. Te zien zijn het smalspoor, een zestal dienstwoningen (twee onder een kap) en de woning van de kampcommandant.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Brief van Chaja Waterman aan allerliefsten vanuit kamp Westerbork

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Brief van Heiman Heilbron aan zijn zoon Alexander vanuit kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over door gedetineerden verrichte werkzaamheden

Van: Inspectie voor de Werkverruiming&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-09&nbsp; Onderwerp: verlenging subsidietoezegging voor werkzaamheden in Boswachterij Hooghalen ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. &nbsp;

Van: Inspectie voor de Werkverruiming&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-09&nbsp; Onderwerp: verlenging subsidietoezegging voor werkzaamheden in Boswachterij Hooghalen ten behoeve van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. &nbsp;

Brief van de Inspectie voor de Werkverruiming aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Arbeidsinspectie Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Datum:1942-1946 Onderwerp: Technische tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken.

Van: Arbeidsinspectie Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Datum:1942-1946 Onderwerp: Technische tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken.

Tekening voor de bescherming van wisselwielen van draaibanken

Ausweis. Ausweis van de Dienstbereiche Verwaltung aan Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-09-03. Onderwerp: Ausweis voor de heer Cohen zodat hij voorlopig in het kamp blijft. Ondertekend door de dienstleiter DB I.

Ausweis. Ausweis van de Dienstbereiche Verwaltung aan Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-09-03. Onderwerp: Ausweis voor de heer Cohen zodat hij voorlopig in het kamp blijft. Ondertekend door de dienstleiter DB I.

Voorlopig vrijstelling van transport

Vertrek van een deportatietrein Twee F.K. (Fliegende Kolonne) meisjes dragen een kinderwieg naar de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1944-05-19&nbsp; Still van een opname uit de Westerbork-film.

Vertrek van een deportatietrein Twee F.K. (Fliegende Kolonne) meisjes dragen een kinderwieg naar de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1944-05-19&nbsp; Still van een opname uit de Westerbork-film.

Vrouwen van de Fliegende Kolonne dragen een kinderwieg

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante, Annie en Piet Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: het is lekker weer; verzoek om zomerjurkjes, omstandigheden

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante, Annie en Piet Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: het is lekker weer; verzoek om zomerjurkjes, omstandigheden

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar familie vanuit kamp Amersfoort

Van: ter Veer, B.I.A.A., Dir.-Gen. v. Bijz. Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewaringskampen e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-10 Onderwerp: Instructie voor het bouwen/verbouwen van gebouwen, installaties e.d. Indeling van de gebouwen, onderhoud en beheer.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Dir.-Gen. v. Bijz. Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewaringskampen e.a. Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-10 Onderwerp: Instructie voor het bouwen/verbouwen van gebouwen, installaties e.d. Indeling van de gebouwen, onderhoud en beheer.

Instructie van ter Veer aan de commandanten van Bewarings- en Verblijfskampen

Van: Grootkerk, B. Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-06 Onderwerp: familie is op transport gegaan. Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Briefkaart is in een enveloppe verstuurd (8508-05-1). Hoogstwaarschijnlijk bedoeld de schrijfster dat haar moeder, broer en zus op 20 februari 1943 naar kamp Vught zijn overgebracht.&nbsp;

Van: Grootkerk, B. Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-06 Onderwerp: familie is op transport gegaan. Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Briefkaart is in een enveloppe verstuurd (8508-05-1). Hoogstwaarschijnlijk bedoeld de schrijfster dat haar moeder, broer en zus op 20 februari 1943 naar kamp Vught zijn overgebracht.&nbsp;

Briefkaart van B. Grootkerk aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

MathildeFrenkel-van Aron

Mathilde
Frenkel-van Aron