We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan haar zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: Groen, Hetty Aan: Boas, Salomon, Boas-Prins, Seraphine en Boas, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Hetty is blij te hebben vernomen dat de familie Boas nu in Barneveld is. Ze gaat door met pakjes sturen. Moeder ligt nog steeds in het ziekenhuis (Centraal Israëlietische Ziekenverpleging te Amsterdam). Het wonen aan de Hofmeyerstraat vindt Hetty niet erg.&nbsp;

Van: Groen, Hetty Aan: Boas, Salomon, Boas-Prins, Seraphine en Boas, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: Hetty is blij te hebben vernomen dat de familie Boas nu in Barneveld is. Ze gaat door met pakjes sturen. Moeder ligt nog steeds in het ziekenhuis (Centraal Israëlietische Ziekenverpleging te Amsterdam). Het wonen aan de Hofmeyerstraat vindt Hetty niet erg.&nbsp;

Brief, Enveloppe van Hetty Groen aan de familie Boas vanuit Amsterdam

Van: de Procureur Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: er moet een bewindvoerder komen om de nalatenschap van het echtpaar Jacob Tas en Esther Tas-van Dam veilig te stellen. Diverse roerende zaken bevinden zich in handen van derden.

Van: de Procureur Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: er moet een bewindvoerder komen om de nalatenschap van het echtpaar Jacob Tas en Esther Tas-van Dam veilig te stellen. Diverse roerende zaken bevinden zich in handen van derden.

Brief van de Procureur aan de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Van: Polak, G.&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(Westerbork, kamp, barak 22)&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-06-20 Onderwerp: informatie omtrent familie (ouders). Het is voor Gerard uit te houden met leeftijdsgenoten om hem heen. Zijn ouders zijn ook in Vught. Hij vraagt aan zijn broer of Leo de Beer en de heer Hes nog in kamp Westerbork zijn.&nbsp;

Brief van Gerard Polak aan zijn broer Salomon vanuit kamp Vught

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-04&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp Vught. Het gezin is nu bijna vier weken in kamp Vught. Moeder werkt als kinderverzorgster en vader en zoon werken in de kleermakerij. Verder vraagt aan zijn zoon Salomon of hij nog pakjes via de Joodse raad in Apeldoorn ontvangt.

Brief van Abraham Polak aan Salomon Polak vanuit kamp Vught

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Apeldoorn

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: ziekte van vader, röntgenonderzoek heeft uitgewezen dat haar man longkanker heeft. Hij wordt in Vught goed verzorgt. Moeder hoort maar niet van haar zoon uit kamp Westerbork, terwijl vele berichten vanuit kamp Westerbork in Vught binnenkomen. Onder andere schrijft ze in haar brief dat ze aan personen die van Vught naar Westerbork worden gestuurd een berichtje meegeeft voor haar zoon, dat zijn vader ernstig ziek is. Mina heeft veel aan haar zoon Gerard, die ook in kamp Vught is. Vader heeft hem gevraagd als hij er niet meer is voor zijn moeder te zorgen.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: ziekte van vader, röntgenonderzoek heeft uitgewezen dat haar man longkanker heeft. Hij wordt in Vught goed verzorgt. Moeder hoort maar niet van haar zoon uit kamp Westerbork, terwijl vele berichten vanuit kamp Westerbork in Vught binnenkomen. Onder andere schrijft ze in haar brief dat ze aan personen die van Vught naar Westerbork worden gestuurd een berichtje meegeeft voor haar zoon, dat zijn vader ernstig ziek is. Mina heeft veel aan haar zoon Gerard, die ook in kamp Vught is. Vader heeft hem gevraagd als hij er niet meer is voor zijn moeder te zorgen.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan Salomon Polak vanuit kamp Vught

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Van: Polak, A.&nbsp; Aan: Polak, S. (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Vught&nbsp; Datum: 1943-05-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving van situatie; al wekenlang geen bericht van zijn zoon uit kamp Westerbork ontvangen. Zoon Gerard heeft ander werk gekregen (Moerdijkbruggen). Hij slaapt nu niet meer naast zijn vader; krijg je nog pakketjes uit Apeldoorn gestuurd?

Brief van Abraham Polak aan zijn zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: Doopsgezinde gemeente Rotterdam&nbsp; Aan: Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1942-07-25&nbsp; Onderwerp: verklaring omtrent lidmaatschap der doopsgezinde broederschap.

Van: Doopsgezinde gemeente Rotterdam&nbsp; Aan: Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1942-07-25&nbsp; Onderwerp: verklaring omtrent lidmaatschap der doopsgezinde broederschap.

Brief van de Doopsgezinde gemeente Rotterdam met een verklaring dat A.B. Barnstijn gedoopt is

Karton met opdruk transportnummer 62

Nummer voor een transport vanuit Theresienstadt

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Marie van der Kous

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Marie van der Kous

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffende het overlijden Marie van der Kous

Van: Rie, Louis en Bart Aan: broer en zuster (Sal en Margot) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-30 Onderwerp: verjaardag; postverzending; omstandigheden in Amsterdam;

Van: Rie, Louis en Bart Aan: broer en zuster (Sal en Margot) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-30 Onderwerp: verjaardag; postverzending; omstandigheden in Amsterdam;

Brief van Rie, Louis en Bart aan Sal en Margot Matteman vanuit Amsterdam

Foto van Han Bloemhard (midden) en twee onbekende mannen. Datum: 1950/1951 Plaats: Assen&nbsp; Han zat op de HBS te Assen.

Foto van Han Bloemhard (midden) en twee onbekende mannen. Datum: 1950/1951 Plaats: Assen&nbsp; Han zat op de HBS te Assen.

Foto van drie Indische jongens in Assen

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Wolf, Jacoba Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: bewijs om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer (het is waarschijnlijk nooit gebruikt).

Van:&nbsp; Aan: Wolf, Jacoba Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: bewijs om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer (het is waarschijnlijk nooit gebruikt).

Legitimatiebewijs van Jacoba Wolf om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 132 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lazarus, Judith geb. 08-04-85 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 132 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lazarus, Judith geb. 08-04-85 overleden 20-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Judith Lazarus

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 156 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sloog, Bernard geb. 22-06-87 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 156 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sloog, Bernard geb. 22-06-87 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Bernard Sloog

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Leo Aan: Beste liefste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp:&nbsp;Schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen pakjes, maar vindt het jammer dat er geen hoestdrank en jam bij zat. Papa (Leo) was blij met de sigaretten. Verder wijst Meta op een nieuwe regeling voor het versturen van pakjes: 1 keer per maand 2 kilo, met het bijliggende zegel op het pakje geplakt, anders wordt het niet afgeleverd. Ze schrijft verder over de industrie op het kamp. Zij sorteert batterijen en werkt de ene week van 7 tot 1 en de andere van 1 tot 7. De rest van de tijd wordt door onrust in beslag genomen. Ook heeft ze het over kou en vermoeidheid. Haar eigen kussens en dekens zijn een rijkdom en de harde matras stoort haar niet. De schrijfster maakt zich zorgen over haar zieke moeder in Amsterdam. Tot slot doet zij een beroep op de hulpvaardigheid van haar vrienden. Zij denkt dat dit haar laatste kaart is.&nbsp;

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta en Loeb, Leo Aan: Beste liefste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp:&nbsp;Schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen pakjes, maar vindt het jammer dat er geen hoestdrank en jam bij zat. Papa (Leo) was blij met de sigaretten. Verder wijst Meta op een nieuwe regeling voor het versturen van pakjes: 1 keer per maand 2 kilo, met het bijliggende zegel op het pakje geplakt, anders wordt het niet afgeleverd. Ze schrijft verder over de industrie op het kamp. Zij sorteert batterijen en werkt de ene week van 7 tot 1 en de andere van 1 tot 7. De rest van de tijd wordt door onrust in beslag genomen. Ook heeft ze het over kou en vermoeidheid. Haar eigen kussens en dekens zijn een rijkdom en de harde matras stoort haar niet. De schrijfster maakt zich zorgen over haar zieke moeder in Amsterdam. Tot slot doet zij een beroep op de hulpvaardigheid van haar vrienden. Zij denkt dat dit haar laatste kaart is.&nbsp;

Brief van Meta en Leo Loeb aan liefste vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Vegelien, R. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-24 Onderwerp: Specificatie van het dokters appel van 24 juli 1945. Het gaat om personen in de barakken 65, 66, 67, 68, 69, 71, 72 en 73.

Van: Vegelien, R. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-24 Onderwerp: Specificatie van het dokters appel van 24 juli 1945. Het gaat om personen in de barakken 65, 66, 67, 68, 69, 71, 72 en 73.

Rapport van R. Vegelien aan J.G. Buijvoets betreffende specificatie dokters appel

Van: Vegelien, R. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-20 Onderwerp: Specificatie van het dokters appel van 20 juli 1945. Het gaat om personen in de barakken 65, 66, 67, 68, 69, 71, 72 en 73.&nbsp;

Van: Vegelien, R. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-20 Onderwerp: Specificatie van het dokters appel van 20 juli 1945. Het gaat om personen in de barakken 65, 66, 67, 68, 69, 71, 72 en 73.&nbsp;

Rapport van R. Vegelien aan J.G. Buijvoets betreffende een specificatie van een dokters appel

Van:&nbsp;Leeuw, Schoontje, de Aan: Lieve kinderen en kleinkinderen Plaats: Datum: 1944-02-08 Onderwerp: met de beestenwagen naar Polen; weersomstandigheden; gezondheid; ze krijgt eten mee voor de treinreis van Esther Rafalowicz (hulp aan vertrekkenden).

Van:&nbsp;Leeuw, Schoontje, de Aan: Lieve kinderen en kleinkinderen Plaats: Datum: 1944-02-08 Onderwerp: met de beestenwagen naar Polen; weersomstandigheden; gezondheid; ze krijgt eten mee voor de treinreis van Esther Rafalowicz (hulp aan vertrekkenden).

Brief van Schoontje de Leeuw aan kinderen en kleinkinderen vanuit de trein

Van: Hummelen, ondercommandant Aan: Portier Mannen- en Vrouwenbarakken Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-17 Onderwerp: het doorlaten van gedetineerden, niet voor het werkappèl, uitgezonderd in ploegverband de keuken, de bakkerij en het ketelhuis.&nbsp;

Van: Hummelen, ondercommandant Aan: Portier Mannen- en Vrouwenbarakken Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-17 Onderwerp: het doorlaten van gedetineerden, niet voor het werkappèl, uitgezonderd in ploegverband de keuken, de bakkerij en het ketelhuis.&nbsp;

Ernestina Walter-Stein