In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: barakken type merk B met 8 woningen.&nbsp; Schaal: 1:100 Er waren in totaal 3 barakken van dit type. Naast de 8 woningen in de barak was er een eet- recreatie zaal aanwezig, een afwasruimte en een &nbsp;garderobe.

Betreft: barakken type merk B met 8 woningen.&nbsp; Schaal: 1:100 Er waren in totaal 3 barakken van dit type. Naast de 8 woningen in de barak was er een eet- recreatie zaal aanwezig, een afwasruimte en een &nbsp;garderobe.

Bouwtekening van barakken van het type B met woningen

Van: Wolff, Julius Aan; Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-12 Onderwerp: Een bedankje voor het toegezonden pakket. Ze waren heel blij met de samenstelling ervan. In het kamp is het bij behoorlijk weer best uit te houden; bij slecht weer is de straat een beetje modderig, alhoewel hij snel opdroogt. Ze treffen in het kamp een groot deel van de familie aan. De familie Gersons beoogde met hun briefkaart niet zelf een pakket te ontvangen, maar waren er wel erg blij mee. Om de 14 dagen mogen de kampbewoners 2 briefkaarten of brieven schrijven, daarom riep Wolff de hulp van Gersons in.

Van: Wolff, Julius Aan; Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-12 Onderwerp: Een bedankje voor het toegezonden pakket. Ze waren heel blij met de samenstelling ervan. In het kamp is het bij behoorlijk weer best uit te houden; bij slecht weer is de straat een beetje modderig, alhoewel hij snel opdroogt. Ze treffen in het kamp een groot deel van de familie aan. De familie Gersons beoogde met hun briefkaart niet zelf een pakket te ontvangen, maar waren er wel erg blij mee. Om de 14 dagen mogen de kampbewoners 2 briefkaarten of brieven schrijven, daarom riep Wolff de hulp van Gersons in.

Briefkaart van Julius Wolff aan Dr. l.W. Nieland vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 337 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Meyer, Martha Sara geb. 15-06-65 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 337 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Meyer, Martha Sara geb. 15-06-65 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Martha Sara Meyer

Ton die in de wagon gebruikt werd als 'toilet' wordt door een OD'er naar de wagon gebracht. Kamp Westerbork, 1944-05-19. Still van een opname uit de Westerbork-film.

Ton die in de wagon gebruikt werd als 'toilet' wordt door een OD'er naar de wagon gebracht. Kamp Westerbork, 1944-05-19. Still van een opname uit de Westerbork-film.

Een OD'er brengt een toiletton naar de deportatietrein

Van: Baudoin, P.J.M., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-11-29 Onderwerp: tekst en uitleg over de reden waarom Dr. Baudoin zijn ontslag indiende, namelijk de onwelwillende houding van werknemers in het kamp. Het kwestie ging erover dat Dr. Baudoin voor zijn werk niet kon beschikken over een auto, omdat die gebruikt werd voor vervoer naar een feest in Assen.

Van: Baudoin, P.J.M., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-11-29 Onderwerp: tekst en uitleg over de reden waarom Dr. Baudoin zijn ontslag indiende, namelijk de onwelwillende houding van werknemers in het kamp. Het kwestie ging erover dat Dr. Baudoin voor zijn werk niet kon beschikken over een auto, omdat die gebruikt werd voor vervoer naar een feest in Assen.

Brief van Dr. Baudoin aan J. G. Buijvoets over het niet krijgen van vervoer naar Assen

Gedeelte van een dagboek, betrekking hebbende op de bevrijding van kamp Westerbork op 12 door het South Saskatchewan Regiment (één van de bevrijdende eenheden).

Gedeelte van een dagboek, betrekking hebbende op de bevrijding van kamp Westerbork op 12 door het South Saskatchewan Regiment (één van de bevrijdende eenheden).

Elisabeth Cohen-Drukker