In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Foto

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Brief van Florence Gezang-Goudeket aan Peg vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: de Leeuw, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-05 Onderwerp: mededeling dat Henri de Leeuw naar Duitsland is vertrokken.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: de Leeuw, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-05 Onderwerp: mededeling dat Henri de Leeuw naar Duitsland is vertrokken.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur, voor de familie de Leeuw

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1947-11-29 Onderwerp: afvoer afvalwater

Van: Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1947-11-29 Onderwerp: afvoer afvalwater

Brief van Staasbosbeheer aan Houtvester Assen

Breslauer, W.R. Portretfoto van Leo Meijer. Kamp Westerbork, 1943-1944&nbsp; &nbsp;

Breslauer, W.R. Portretfoto van Leo Meijer. Kamp Westerbork, 1943-1944&nbsp; &nbsp;

Leo Meijer gefotografeerd door Breslauer in kamp Westerbork

Van: Boerma, A.P.A, arts Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-30 Onderwerp: Verzoek om vijftig dekens van geallieerde herkomst.

Van: Boerma, A.P.A, arts Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-30 Onderwerp: Verzoek om vijftig dekens van geallieerde herkomst.

Verzoek van arts Boerma aan J. G. Buijvoets om vijftig dekens voor het ziekenhuis

Van: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Landbouw&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-05-04&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp en geen bemoeienis ermee hebben. De verantwoordelijkheid van de uitbreiding ligt bij Duitse instanties.&nbsp;

Van: Secretaris-Generaal Departement Justitie&nbsp; Aan: Secretaris-Generaal Departement Landbouw&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-05-04&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp en geen bemoeienis ermee hebben. De verantwoordelijkheid van de uitbreiding ligt bij Duitse instanties.&nbsp;

Brief van de Secretaris-Generaal Departement Justitie aan de Secretaris-Generaal Departement Landbouw

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling over inentingen

Afschrift van bijschrijving op een rekening-courant bij Heldring & Pierson bankiers te 's-Gravenhage, op naam van mej. L. Nijstad, 12 jan, 1942.

van Heldring & Pierson bankiers voor L. Nijstad

Van: Van Leer, Taapke Aan: Moeder, Bram, Pietje en Brammie Plaats: Datum: Onderwerp: dagelijkse leven en een verzoek om terug te schrijven.

Van: Van Leer, Taapke Aan: Moeder, Bram, Pietje en Brammie Plaats: Datum: Onderwerp: dagelijkse leven en een verzoek om terug te schrijven.

Brief van Taapke van Leer aan familie Roos

Reisvergunning Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1943-01-04 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-01-1943 naar Nijmegen te reizen&nbsp; Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten

Reisvergunning Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1943-01-04 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-01-1943 naar Nijmegen te reizen&nbsp; Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten

Reisvergunning voor Fritz Tauber

Deel van een enveloppe met adresgegevens Geschreven door: Haan, de, Jozeph Plaats: Arbeitslager Birkenau Datum: 1943 Levensteken van de schrijver uit Birkenau

Deel van een enveloppe met adresgegevens Geschreven door: Haan, de, Jozeph Plaats: Arbeitslager Birkenau Datum: 1943 Levensteken van de schrijver uit Birkenau

Enveloppe met adressgegevens van Jozeph de Haan vanuit Birkenau

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-05-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Ontvangen van pakketten; Joodsche Raad; Baden van kinderen.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-05-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Ontvangen van pakketten; Joodsche Raad; Baden van kinderen.

Bekendmaking over het ontvangen van pakketten, de Joodsche Raad en het baden van kinderen

Van: David (Swaab) Aan: Kee en Suus Plaats: Werkkamp Diever B Datum: 1942-09-20 Onderwerp: omstandigheden in werkkamp Diever; uitgebreide beschrijving van de dagindeling zie ook 11061-15

Van: David (Swaab) Aan: Kee en Suus Plaats: Werkkamp Diever B Datum: 1942-09-20 Onderwerp: omstandigheden in werkkamp Diever; uitgebreide beschrijving van de dagindeling zie ook 11061-15

Brief van David Swaab aan Kee en Suus vanuit werkkamp Diever B

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport van kampgevangenen uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1943-1944. Groep mensen wachtend bij de trein met bagage. Een aantal personen staan reeds in de veewagons.

Transport. Transport van kampgevangenen uit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1943-1944. Groep mensen wachtend bij de trein met bagage. Een aantal personen staan reeds in de veewagons.

Kampgevangenen wachtend voor een wagon bij een vertrekkend transport

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit Amsterdam

Van: N.V.A.R.O.&nbsp; Aan: Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Heeswijk&nbsp; Datum: 1939-04-22&nbsp; Onderwerp: Offerte bouwmaterialen t.b.v. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp;

Van: N.V.A.R.O.&nbsp; Aan: Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Heeswijk&nbsp; Datum: 1939-04-22&nbsp; Onderwerp: Offerte bouwmaterialen t.b.v. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp;

Brief van N.V.A.R.O. aan het Departement van Binnenlandse Zaken

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn toeschouwers en de barakken 24 en 25 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn toeschouwers en de barakken 24 en 25 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: kampgevangenen werkend bij de Fliegende Kolonne staan klaar voor ontvangst van het binnenkomende transport. Ze helpen met het dragen en wegbrengen van bagage en het begeleiden van slecht ter been zijnde personen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: kampgevangenen werkend bij de Fliegende Kolonne staan klaar voor ontvangst van het binnenkomende transport. Ze helpen met het dragen en wegbrengen van bagage en het begeleiden van slecht ter been zijnde personen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een binnenkomend transport

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een binnenkomend transport

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Op de voorgrond twee Schalkhaarders met iemand van de Ordungspolizei na aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Op de voorgrond twee Schalkhaarders met iemand van de Ordungspolizei na aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Leden van de Fliegende Kolonne (FK) dragen bagage na de aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Detail van een armband gedragen door een lid van de Fliegende Kolonne (FK).

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Detail van een armband gedragen door een lid van de Fliegende Kolonne (FK).

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit kamp Vught pauzeren.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit kamp Vught pauzeren.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport uit Amsterdam in kamp Westerbork, een bewaker controleert op de voorgrond.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport uit Amsterdam in kamp Westerbork, een bewaker controleert op de voorgrond.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: aankomst in kamp Westerbork; gedoopte Joden; hulp geboden door iemand van de Joodse ordedienst; een bewaker houdt toezicht.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: aankomst in kamp Westerbork; gedoopte Joden; hulp geboden door iemand van de Joodse ordedienst; een bewaker houdt toezicht.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport; bewaking; een kar van de Fliegende Kollone met bagage.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport; bewaking; een kar van de Fliegende Kollone met bagage.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Kampgevangenen op weg naar de trein

1943

December 1943

Jodenster Onderwerp: mogelijk gedragen door Walter Wijnberg

Jodenster Onderwerp: mogelijk gedragen door Walter Wijnberg

Jodenster

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Verzet

Vervalsen persoonsbewijzen

Onderduikhulp

Gewapend verzet

Illegale pers

Joods verzet

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught

Binnenkomende transport kamp Westerbork 21 maart 1944

Van: Nijveen (Mosis), Aaron&nbsp; Aan: Mulder, J. te Assen Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943&nbsp; Onderwerp: Over zijn leven in kamp Westerbork en een reeks vragen over vrienden en kennissen. Op zijn verjaardag op 18 februari zal hij het jubileum meenemen dat hij een half jaar in kamp Westerbork verblijft. Hij heeft het druk met schilderen. Hij heeft gevoetbald met echte goals. Hij is naar het cabaret geweest en hij gaat 's avonds naar school. Hij zit in de 2de klas. Hij heeft veel vrienden en vriendinnen om zich heen. Veel mensen uit Assen. In het kamp is een echte band met saxofoons, trompetten en slagwerk, 12 man sterk. Aaron slaapt 3-hoog op een zaal met 200 man. Zijn vader is commandant bij de brandweer. Een broer van een bekende is bij de marechaussee in het kamp. Aaron kan al goed schaken. Hij heeft dit in kamp Westerbork geleerd. Hij beheerst ook al aardig de gebruikte kampuitdrukkingen. Hij heeft een bekende met de lijkwagen (koets) gezien. &nbsp;+ bijbehorende enveloppe

Van: Nijveen (Mosis), Aaron&nbsp; Aan: Mulder, J. te Assen Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943&nbsp; Onderwerp: Over zijn leven in kamp Westerbork en een reeks vragen over vrienden en kennissen. Op zijn verjaardag op 18 februari zal hij het jubileum meenemen dat hij een half jaar in kamp Westerbork verblijft. Hij heeft het druk met schilderen. Hij heeft gevoetbald met echte goals. Hij is naar het cabaret geweest en hij gaat 's avonds naar school. Hij zit in de 2de klas. Hij heeft veel vrienden en vriendinnen om zich heen. Veel mensen uit Assen. In het kamp is een echte band met saxofoons, trompetten en slagwerk, 12 man sterk. Aaron slaapt 3-hoog op een zaal met 200 man. Zijn vader is commandant bij de brandweer. Een broer van een bekende is bij de marechaussee in het kamp. Aaron kan al goed schaken. Hij heeft dit in kamp Westerbork geleerd. Hij beheerst ook al aardig de gebruikte kampuitdrukkingen. Hij heeft een bekende met de lijkwagen (koets) gezien. &nbsp;+ bijbehorende enveloppe

Brief van Aaron Nijveen (Mosis) aan de fam. J. Mulder vanuit kamp Westerbork

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor ontroerende goederen en hypotheken, kleur roze, niet compleet, met op de achterkant, verschillende stempels, persoonlijke gegevens en opmerkingen van de heer H. Vles.

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor ontroerende goederen en hypotheken, kleur roze, niet compleet, met op de achterkant, verschillende stempels, persoonlijke gegevens en opmerkingen van de heer H. Vles.

HermineSichel-Schwabacher

Hermine
Sichel-Schwabacher