In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Kamp Jawischowitz

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: het gaat goed, Levie scharrelt zich er doorheen; de binnendienst zorgt voor de nodige afleiding; taken als: barak vegen, post halen, koffie schenken en eten halen; over de waarde van brief- en pakketpost; het weer in maart was schitterend, nu in april is het guur; Levie hoopt dat hij kan blijven, elke week is er een; hij hoopt herenigd te worden met zijn vrouw die ziek is; na 12 dagen eindelijk weer een pakket; bekenden zijn doorgestuurd; beste vrienden in de barak: Mok, Heimann en Mansfeld; over de aanvoerster van de vegers, 75 jaar oud, over hoe ze onder een bed kroop om te vegen (stoffer en blik) en er en geintje met haar werd uitgehaald; na de snert gaat Levie naar de Sjoel, ook de volgende dag (zondag). Hij gaat dan ook naar het voetballen kijken…

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: het gaat goed, Levie scharrelt zich er doorheen; de binnendienst zorgt voor de nodige afleiding; taken als: barak vegen, post halen, koffie schenken en eten halen; over de waarde van brief- en pakketpost; het weer in maart was schitterend, nu in april is het guur; Levie hoopt dat hij kan blijven, elke week is er een; hij hoopt herenigd te worden met zijn vrouw die ziek is; na 12 dagen eindelijk weer een pakket; bekenden zijn doorgestuurd; beste vrienden in de barak: Mok, Heimann en Mansfeld; over de aanvoerster van de vegers, 75 jaar oud, over hoe ze onder een bed kroop om te vegen (stoffer en blik) en er en geintje met haar werd uitgehaald; na de snert gaat Levie naar de Sjoel, ook de volgende dag (zondag). Hij gaat dan ook naar het voetballen kijken…

Brief van Levie Querido aan zijn vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-28 Onderwerp: Meta schrijft dat Leo nog zwak is, maar dat de dokter wel tevreden met hem is. Hij heeft nog koorts en last van de borst. Er wordt goed voor hem gezorgd, niet in het minst door de buurvrouw die verpleegster is. Meta is blij dat ze aanspraak en hulp van Pim krijgt. Ze moet het kamertje ordelijk houden want er wordt voortdurend gecontroleerd of alles netjes en schoon is.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-28 Onderwerp: Meta schrijft dat Leo nog zwak is, maar dat de dokter wel tevreden met hem is. Hij heeft nog koorts en last van de borst. Er wordt goed voor hem gezorgd, niet in het minst door de buurvrouw die verpleegster is. Meta is blij dat ze aanspraak en hulp van Pim krijgt. Ze moet het kamertje ordelijk houden want er wordt voortdurend gecontroleerd of alles netjes en schoon is.&nbsp;

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Specifieke groepen kampbewoners

Katholieke Joden kamp Westerbork

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Alexander Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Alexander Gans.

Uittreksel van overlijden van Alexander Gans

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling ‘Hulp aan Vertrekkenden’ Datum: 1942-11-28 Onderwerp: bagage om door te sturen naar kamp Westerbork voor Anna Polak-Kortoef.&nbsp;

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling ‘Hulp aan Vertrekkenden’ Datum: 1942-11-28 Onderwerp: bagage om door te sturen naar kamp Westerbork voor Anna Polak-Kortoef.&nbsp;

Bewijs van ontvangst voor het doorsturen van bagage van Anna Polak-Kortoef naar kamp Westerbork

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Oproep voor Mirjam Waterman voor een transport naar Bergen-Belsen

Oproep voor transport Bestemd voor: Haan, de, Suzanna Datum: 1944-05-18 Plaats: Westerbork, kamp Betreft een oproep voor transport naar Bergen-Belsen

Oproep voor transport Bestemd voor: Haan, de, Suzanna Datum: 1944-05-18 Plaats: Westerbork, kamp Betreft een oproep voor transport naar Bergen-Belsen

Oproep voor transport van Suzanna de Haan

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 34

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

ErnstWolff

Ernst
Wolff