In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: War Organisation of the British Red Cross and Order of St. John Aan: Cohen, Jules Plaats: Palestina Datum: 1943-12-02 Onderwerp: op verzoek van het Immigrants Committee in Jerusalem wordt bekendgemaakt dat het certificaat voor Palestina van Jules Cohen is gedeponeerd bij de "protecting power" Bern, voorzien van een officieel regeringsnummer.

Van: War Organisation of the British Red Cross and Order of St. John Aan: Cohen, Jules Plaats: Palestina Datum: 1943-12-02 Onderwerp: op verzoek van het Immigrants Committee in Jerusalem wordt bekendgemaakt dat het certificaat voor Palestina van Jules Cohen is gedeponeerd bij de "protecting power" Bern, voorzien van een officieel regeringsnummer.

Bericht

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-12 Onderwerp: omstandigheden; bezoek aan kamp Ruinen; reisvergunningen; kleinkinderen.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-12 Onderwerp: omstandigheden; bezoek aan kamp Ruinen; reisvergunningen; kleinkinderen.

Brief van Etelka Breslaur aan Tony vanuit Amsterdam

Van: Buter, D. wachtcommandant Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: beklag over het gedrag van sergeant-majoor-instructeur die zich misdroeg bij controle bij de slagboom (post West). Daaronder: handgeschreven notitie: de klacht is besproken met betrokkene.

Van: Buter, D. wachtcommandant Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: beklag over het gedrag van sergeant-majoor-instructeur die zich misdroeg bij controle bij de slagboom (post West). Daaronder: handgeschreven notitie: de klacht is besproken met betrokkene.

Rapport van wachtcommandant D. Buter aan kampcommandant J.G. Buijvoets

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 4 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: slagzin; gedicht ‘Arbeid’; God zij met ons; het menselijke lichaam; de lucht in; het huisdier; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 4 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: slagzin; gedicht ‘Arbeid’; God zij met ons; het menselijke lichaam; de lucht in; het huisdier; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-03-25&nbsp; Onderwerp: gebruiksklaar maken kampterrein + toegangsweg (verbreding) + huur, opbrengsten en verlies aan inkomsten door het ‘verdwijnen’ van jachtterrein.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-03-25&nbsp; Onderwerp: gebruiksklaar maken kampterrein + toegangsweg (verbreding) + huur, opbrengsten en verlies aan inkomsten door het ‘verdwijnen’ van jachtterrein.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Zij is zittende 2de van rechts op de foto. Links van haar Grete (Reta) Lehmann, Esther Singer en David Rosenbaum; rechts van haar Ernst Cosmann.

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Zij is zittende 2de van rechts op de foto. Links van haar Grete (Reta) Lehmann, Esther Singer en David Rosenbaum; rechts van haar Ernst Cosmann.

Foto van Joodse landarbeiders en een bezoekster op het land van de familie Jonkers

Van: Hans (barend Schijveschuurder) Aan: Lieve schat (Tilly Schijveschuurder-Wessel) Plaats: Westerbork, kamp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-07 Onderwerp: omstandigheden, vraag om vrijlating te regelen en vraag om te schrijven. Barend heeft hulp gevraagd aan iemand van de Binnenlandse Strijdkrachten voor het mogen verlaten van het kamp. Een kampgenoot is naar Heerenveen geweest. Hij heeft het adres van Barends' zoontje Freddy niet kunnen vinden. Een dominee heeft in een lokale krant een advertentie geplaatst. Hij verwacht eerst naar Epe te gaan en dan weer naar zijn oude woonplaats Amsterdam, waar hij ooit als gemeenteambtenaar werkzaam is geweest.

Van: Hans (barend Schijveschuurder) Aan: Lieve schat (Tilly Schijveschuurder-Wessel) Plaats: Westerbork, kamp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-07 Onderwerp: omstandigheden, vraag om vrijlating te regelen en vraag om te schrijven. Barend heeft hulp gevraagd aan iemand van de Binnenlandse Strijdkrachten voor het mogen verlaten van het kamp. Een kampgenoot is naar Heerenveen geweest. Hij heeft het adres van Barends' zoontje Freddy niet kunnen vinden. Een dominee heeft in een lokale krant een advertentie geplaatst. Hij verwacht eerst naar Epe te gaan en dan weer naar zijn oude woonplaats Amsterdam, waar hij ooit als gemeenteambtenaar werkzaam is geweest.

JonasWijnberg

Jonas
Wijnberg