In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: Ziekenhuis Vluchtelingenkamp Westerbork (type C-barak) Schaal: 1:100 Opmerking: Het ziekenhuis bevond zich in de barak dat later (Doorgangskamp) de Kommandantur werd. Als ziekenhuis bestond de barak uit 2 mannenzalen, een vrouwen - en kinderzaal, een verlosruimte, een onderzoekruimte, een quarantaineruimte, een keuken, en een ruimte voor personeel. Daarnaast twee badruimtes en een terras. &nbsp;

Betreft: Ziekenhuis Vluchtelingenkamp Westerbork (type C-barak) Schaal: 1:100 Opmerking: Het ziekenhuis bevond zich in de barak dat later (Doorgangskamp) de Kommandantur werd. Als ziekenhuis bestond de barak uit 2 mannenzalen, een vrouwen - en kinderzaal, een verlosruimte, een onderzoekruimte, een quarantaineruimte, een keuken, en een ruimte voor personeel. Daarnaast twee badruimtes en een terras. &nbsp;

Bouwtekening van de ziekenbarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Sjoerd Aan: Ur Plaats: Tzum (Fr.) Datum: 1945-10-16 Onderwerp: razzia's, collaboratie en de bevrijding in Tzum en de werkzaamheden op het land.

Van: Sjoerd Aan: Ur Plaats: Tzum (Fr.) Datum: 1945-10-16 Onderwerp: razzia's, collaboratie en de bevrijding in Tzum en de werkzaamheden op het land.

Brief van Sjoerd aan Ur vanuit Tzum

Twee werknemers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940

Twee werknemers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940

Werknemers in het administratiegebouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-06&nbsp; Werner Heinau, staande rechts Wolfgang Wiener, zittend in een teil in het midden.

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-06&nbsp; Werner Heinau, staande rechts Wolfgang Wiener, zittend in een teil in het midden.

Jonge vluchtelingen bij de vrijgezellenbarak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Brauner, K. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Pakket ontvangen Bijzonderheden: gebruik gemaakt van een gedrukte kaart uit kamp Vught, waarbij 's Hertogenbosch Aufanglager is doorgestreept en Westerbork ervoor in de plaats is opgeschreven.

Van: Brauner, K. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Pakket ontvangen Bijzonderheden: gebruik gemaakt van een gedrukte kaart uit kamp Vught, waarbij 's Hertogenbosch Aufanglager is doorgestreept en Westerbork ervoor in de plaats is opgeschreven.

Briefkaart van Kurt Brauner aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Westerbork

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling verlaten Haarlem

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-08-15&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-08-15&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Identiteitsbewijs van Gudema-Meijer, Hanna&nbsp; Afgegeven 1945-04-19 Westerbork, nadat kamp Westerbork was bevrijd.

Identiteitsbewijs van Gudema-Meijer, Hanna&nbsp; Afgegeven 1945-04-19 Westerbork, nadat kamp Westerbork was bevrijd.

van Hanna Gudema-Meijer in kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 30-06-1943 Nr. 383 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Messcher, Martha geb. 25-10-42 overleden te Westerbork op 24-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 30-06-1943 Nr. 383 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Messcher, Martha geb. 25-10-42 overleden te Westerbork op 24-06-1943 op 25-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Martha Messcher

Van: Inlichtingendienst voor burgers van het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, Jules en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-11-16 Onderwerp: Mededeling dat het Jewish Agency in Palestina bericht heeft gezonden van de plaatsing van Jules Cohen en familie op de uitwisselingslijst voor Palestina.

Van: Inlichtingendienst voor burgers van het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, Jules en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-11-16 Onderwerp: Mededeling dat het Jewish Agency in Palestina bericht heeft gezonden van de plaatsing van Jules Cohen en familie op de uitwisselingslijst voor Palestina.

Brief

Bewijs Paketsendung nach Lager Westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

Bewijs Paketsendung nach Lager Westerbork Met stempel handtekening Gemmeker

EstherVisser-Hirsch

Esther
Visser-Hirsch