In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 19

Van: Plaatselijk Interkerkelijk Bureau&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1945-06-28&nbsp; Onderwerp: gelieve J. Cohen-Sanders, ex politieke gevangene, vier weken I.K.B. voeding te verstrekken tegen vol tarief.

Van: Plaatselijk Interkerkelijk Bureau&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1945-06-28&nbsp; Onderwerp: gelieve J. Cohen-Sanders, ex politieke gevangene, vier weken I.K.B. voeding te verstrekken tegen vol tarief.

Verklaring van Interkerkelijk Bureau voor verstrekken voeding aan J. Cohen-Sanders

Oproep Bestemd voor Gerzon, S.A. en zijn vrouw Plaats: Westerbork, kamp Zij moeten heden, 1942-12-18, om 14.00 uur bij Administratie I komen. Ze zullen uit kamp Westerbork worden ontslagen en naar Barneveld worden overgebracht.

Oproep Bestemd voor Gerzon, S.A. en zijn vrouw Plaats: Westerbork, kamp Zij moeten heden, 1942-12-18, om 14.00 uur bij Administratie I komen. Ze zullen uit kamp Westerbork worden ontslagen en naar Barneveld worden overgebracht.

Oproep voor S.A. Gerzon en zijn vrouw

Sport kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Van: Acohen, Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943 Onderwerp: over censuur, over pakketpost; voedseladvies van een dokter gekregen over wat te zenden; advocaat Proosdij is in het kamp. Maurits heeft hem een briefjes geschreven of hij met hem kam praten over de Portugese kwestie; Maurits was op zijn kantoor, maar kon niet worden toegelaten; moeder werkt niet meer samen met Maurits, ze werkt nu bij zilverpapierwerkplaats, licht, doch smerig werk; Maurits werkt op de bonenlezerij; moeder is zenuwachtig als zij 's avonds alleen in de barak zit, de tafels zijn niet verlicht. Ze branden wel eens een kaars, maar daar moeten ze heel zuinig mee zijn; moeder is al voor de tweede keer naar het badhuis geweest. Ze heeft een pasje; normal is het eenmaal in de week, drie minuten aankleden, drie minuten uitkleden en 6 minuten douchen; over wanner het kamp opgeruimd wordt; de oorlog zal niet eeuwig duren.

Van: Acohen, Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943 Onderwerp: over censuur, over pakketpost; voedseladvies van een dokter gekregen over wat te zenden; advocaat Proosdij is in het kamp. Maurits heeft hem een briefjes geschreven of hij met hem kam praten over de Portugese kwestie; Maurits was op zijn kantoor, maar kon niet worden toegelaten; moeder werkt niet meer samen met Maurits, ze werkt nu bij zilverpapierwerkplaats, licht, doch smerig werk; Maurits werkt op de bonenlezerij; moeder is zenuwachtig als zij 's avonds alleen in de barak zit, de tafels zijn niet verlicht. Ze branden wel eens een kaars, maar daar moeten ze heel zuinig mee zijn; moeder is al voor de tweede keer naar het badhuis geweest. Ze heeft een pasje; normal is het eenmaal in de week, drie minuten aankleden, drie minuten uitkleden en 6 minuten douchen; over wanner het kamp opgeruimd wordt; de oorlog zal niet eeuwig duren.

Brief van Maurits Acohen aan zijn kinderen vanuit kamp Westrerbork

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Karel en Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1939/1940 Onderwerp: niet kunnen schrijven vanwege de drukte; wonen nog bij Sonja's moeder in huis; zijn er nog soldaten in Jaarsveld?

Van: Blits-Lam, Karel en Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1939/1940 Onderwerp: niet kunnen schrijven vanwege de drukte; wonen nog bij Sonja's moeder in huis; zijn er nog soldaten in Jaarsveld?

Brief van Karel en Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Jansjede la Parra-Swijt

Jansje
de la Parra-Swijt