In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Brief van Rika aan Line vanuit Farmsum

Foto is gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf Portretfoto van de architect Winne Plaats: Westerbork Datum: 1942-1944 Winne was verantwoordelijk voor de bouw- en onderhoudsactiviteiten in kamp Westerbork

Foto is gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf Portretfoto van de architect Winne Plaats: Westerbork Datum: 1942-1944 Winne was verantwoordelijk voor de bouw- en onderhoudsactiviteiten in kamp Westerbork

Foto van architect Winne

Van: Bureel kampintendant Aan: kamppolitie en N.B.S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04/05 Onderwerp: toestemming voor Helene Cohen om zich buiten het kamp te begeven (straal van 6 km).

Van: Bureel kampintendant Aan: kamppolitie en N.B.S. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04/05 Onderwerp: toestemming voor Helene Cohen om zich buiten het kamp te begeven (straal van 6 km).

Vergunning aan Helene Cohen om zich buiten het kamp te begeven

Foto van een plattegrond van Lager Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Onderwerp: de informatie op de plattegrond is niet helemaal correct. Het laatste transport vertrok op 13 september 1944 naar Bergen-Belsen.

Foto van een plattegrond van Lager Westerbork.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Onderwerp: de informatie op de plattegrond is niet helemaal correct. Het laatste transport vertrok op 13 september 1944 naar Bergen-Belsen.

Foto van plattegrond kamp Westerbork

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van een plattegrond van kamp Westerbork

Bewakers (Duitse Grüne Polizei en Nederlandse Marechaussee) vieren gezamenlijk het Germaanse Joelfeest.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12&nbsp;

Bewakers (Duitse Grüne Polizei en Nederlandse Marechaussee) vieren gezamenlijk het Germaanse Joelfeest.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12&nbsp;

Foto van bewakers van kamp Westerbork tijdens de viering van het Joelfeest

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto uit een krantenartikel uit de Telegraaf. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Op deze foto zijn de barakken in aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork te zien . Het onderschrift luidt: 'Een dorp waarover veel te doen is geweest'.

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto uit een krantenartikel uit de Telegraaf. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Op deze foto zijn de barakken in aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork te zien . Het onderschrift luidt: 'Een dorp waarover veel te doen is geweest'.

van de bouw van het centraal Vluchtelingenkamp waar veel over te doen is geweest

Ontstaan kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Barak.&nbsp; Barak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'De werkloods, VL. kamp'.

Barak.&nbsp; Barak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'De werkloods, VL. kamp'.

van de werkloods tijdens de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bouw. De bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939 - 1940. Aantal mannen in overall, veel stapels met hout en op voorgrond een kruiwagen.

Bouw. De bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939 - 1940. Aantal mannen in overall, veel stapels met hout en op voorgrond een kruiwagen.

van arbeiders tijdens de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van het vluchtelingenkamp zicht op een barak en kale omgeving. Voor de barak staat een vrachtwagen met materialen. Een man staat in de laadbak Achter op de foto staat: 'De kofferloods, Vl. kamp'.

Foto van het vluchtelingenkamp zicht op een barak en kale omgeving. Voor de barak staat een vrachtwagen met materialen. Een man staat in de laadbak Achter op de foto staat: 'De kofferloods, Vl. kamp'.

van de kofferloods tijdens de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto van de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Bouw van het Vluchtelingenkamp. Uit de Telegraaf afkomstig met het onderschrift: 'een dorp waarover veel te doen is geweest'.

Overzichtsfoto. Overzichtsfoto van de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, (oktober) 1939. Bouw van het Vluchtelingenkamp. Uit de Telegraaf afkomstig met het onderschrift: 'een dorp waarover veel te doen is geweest'.

Foto van bouw van het Centraal vluchtelingen Kamp Westerbork waar veel te doen over geweest is

Foto van een plattegrond ('Lageplan')&nbsp;met legenda Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06&nbsp;

Foto van een plattegrond ('Lageplan')&nbsp;met legenda Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06&nbsp;

Foto van een plattegrond kamp Westerbork

Klaveren, van, dhr. De barak van de Marechaussee in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1941.

Klaveren, van, dhr. De barak van de Marechaussee in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1941.

Foto

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Westerbork in vogelvlucht&nbsp; Van: Hartogh, A. V. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08&nbsp; Perspectieftekening van A. V. Hartogh, architect in Kamp Westerbork.

Westerbork in vogelvlucht&nbsp; Van: Hartogh, A. V. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08&nbsp; Perspectieftekening van A. V. Hartogh, architect in Kamp Westerbork.

Jacob Menko