In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: ds. Bardeloos, pater Haafkes Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-27 Onderwerp: keuzevrijheid van gedetineerden om godsdienstoefeningen e.d. bij te wonen. De eerste keuze is wel bindend.

Van: ds. Bardeloos, pater Haafkes Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-07-27 Onderwerp: keuzevrijheid van gedetineerden om godsdienstoefeningen e.d. bij te wonen. De eerste keuze is wel bindend.

Toelichting van Ds. Bardeloos en pater Haafkes over keuzevrijheid van de gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle Hoofden van Dienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-06 Onderwerp: organisatieschema Algemene Dienst, Inwendige Dienst, Hygiënische Dienst, Technische Dienst en Bedrijven….

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle Hoofden van Dienst Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-06 Onderwerp: organisatieschema Algemene Dienst, Inwendige Dienst, Hygiënische Dienst, Technische Dienst en Bedrijven….

Schema van organisatie voor verschillende diensten in Interneringskamp Westerbork

Lagerbefehl No. 53&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Beëindiging ziekentransporten naar Groningen; drankverbod; koken en bakken in de centrale keuken

Lagerbefehl No. 53&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Beëindiging ziekentransporten naar Groningen; drankverbod; koken en bakken in de centrale keuken

Lagerbefehl No. 53

Van: Huisman, G.K. (Technische Dienst en Bedrijven) Aan: Buijvoets, J.G. (handgeschreven notities)&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-11 + 1946-04-13 Onderwerp: kostenberekening strovlechten + info over overeenkomst met de 'Vereenigde Stroofabrieken' te Goor. Een punt van aandacht is de winstgevendheid, &nbsp;het leveren van grondstoffen. Door wie? De de kwaliteit ervan en het transport + kosten.

Van: Huisman, G.K. (Technische Dienst en Bedrijven) Aan: Buijvoets, J.G. (handgeschreven notities)&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-11 + 1946-04-13 Onderwerp: kostenberekening strovlechten + info over overeenkomst met de 'Vereenigde Stroofabrieken' te Goor. Een punt van aandacht is de winstgevendheid, &nbsp;het leveren van grondstoffen. Door wie? De de kwaliteit ervan en het transport + kosten.

Brief van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over strovlechten in Interneringskamp Westerbork

gost West.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Gezicht op post West, van het kamp uit; links op achtergrond het huis van de adj. kampcommandant Dekker; rechts voor barak 75 de heer Gmelig Meiling en Mej. v.d. Woning (Soc. Dienst).

gost West.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Gezicht op post West, van het kamp uit; links op achtergrond het huis van de adj. kampcommandant Dekker; rechts voor barak 75 de heer Gmelig Meiling en Mej. v.d. Woning (Soc. Dienst).

Foto met zicht op de toegang van het Interneringskamp Westerbork vanuit het kamp gezien

Verklaring door Prof. Dr. N. Speijer&nbsp; Datum: 1975-08-26&nbsp; Betreft werkzaamheden van Van As in kamp Westerbork en maagzweer.

Verklaring door Prof. Dr. N. Speijer&nbsp; Datum: 1975-08-26&nbsp; Betreft werkzaamheden van Van As in kamp Westerbork en maagzweer.

Verklaring van Dr. Nico Speijer over van Aad van As

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: informatie over het verbruik aan kolen. De voorraad in het ketelhuis is op. Verbruik in het ketelhuis ter beschikking voor de Centrale Keuken en de Wasserij, werktijden op deze locaties. Voor de bakkerij, de bakoven en de kachel in de Centrale Keuken zijn dagelijks 150 kilo vetkolen nodig; voor de locomotieven dagelijks 75 kilo en voor het Casino 30 kilo. Maandelijks verbruik is 85 ton. Er is slechts 75 ton binnengekomen.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: informatie over het verbruik aan kolen. De voorraad in het ketelhuis is op. Verbruik in het ketelhuis ter beschikking voor de Centrale Keuken en de Wasserij, werktijden op deze locaties. Voor de bakkerij, de bakoven en de kachel in de Centrale Keuken zijn dagelijks 150 kilo vetkolen nodig; voor de locomotieven dagelijks 75 kilo en voor het Casino 30 kilo. Maandelijks verbruik is 85 ton. Er is slechts 75 ton binnengekomen.

Overzicht van het brandstofverbruik in het Interneringskamp algemeen en op locaties specifiek

Van: Gemeentebestuur van Gasselte te Gasselternijveen, de burgemeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat.

Van: Gemeentebestuur van Gasselte te Gasselternijveen, de burgemeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat.

Brief van de gemeente Gasselte aan J.G. Buijvoets over voeding van de werkzame gedetineerden

Van: Erné, Cor en Nic. Aan: Polak, K. Plaats: Paramaribo (Combé) Datum: 1945-10-19 Onderwerp: over omstandigheden in en na de oorlog in Paramaribo. Onder andere veel Joodse vluchtelingen, die worden geconfronteerd met berichten over vermoorde familieleden. Centraal staat de Evangelische Broeder Gemeente (EBG).

Van: Erné, Cor en Nic. Aan: Polak, K. Plaats: Paramaribo (Combé) Datum: 1945-10-19 Onderwerp: over omstandigheden in en na de oorlog in Paramaribo. Onder andere veel Joodse vluchtelingen, die worden geconfronteerd met berichten over vermoorde familieleden. Centraal staat de Evangelische Broeder Gemeente (EBG).

Brief van Cor en Nic. Erné aan K. Polak

Personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Geestelijke en Sociale Verzorging.&nbsp; Staand: R. Giethoorn en Beitske Kalma.

Personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Geestelijke en Sociale Verzorging.&nbsp; Staand: R. Giethoorn en Beitske Kalma.

Foto van personeel van de Afdeling Sociale en Geestelijke Verzorging in Interneringskamp Westerbork

Van: Koning, G.C. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-9-05 Onderwerp: instructie voor de ziekenbarakken met na te leven regels door de patiënten.

Van: Koning, G.C. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-9-05 Onderwerp: instructie voor de ziekenbarakken met na te leven regels door de patiënten.

Instructie (s) voor de ziekenbarakken

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Van: Wimmer, F. (namens de Rijkscommissaris) Aan: de Heeren Commissarissen-Generaal van de Nederlandse Departementen van Algemeen Bestuur Plaats: Den Haag Datum: 1941-02-21 Onderwerp: ontheffing uit hun functie betreffende Joodse ambtenaren.&nbsp;

Afschrift van een instructie van de Rijkscommissaris over de uitvoering van de beschikking van 4 november 1940 betreffende de ontheffing der Joden

Oproep voor (hoogstwaarschijnlijk) Judith Hetty Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling in een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag om uiterlijk 23.00 uur met bagage op de verzamelplaats te melden. Met achterop een met potlood geschreven lijstje van meegenomen bagage.

Oproep voor een transport naar Zwitserland van Judith Hetty Hedeman

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-25&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; over het ontwerp, de onthulling en de plek achter het crematorium waar het monument zal komen te staan.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-25&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; over het ontwerp, de onthulling en de plek achter het crematorium waar het monument zal komen te staan.

Brief van S. Schoon aan J. Jansen inzake verzetsmonument en het onthullen ervan

Richtlinien Plaats: Theresienstadt Datum: 1944

Richtlinien Plaats: Theresienstadt Datum: 1944

Richtlijnen voor de bewoners van het ghetto Theresienstadt

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport van R.J. Edens over tewerkstelling van gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening;

Van: B&W Beilen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Beilen Datum: 1949-07-15 Onderwerp: foto's van het verzetsmonument

Van: B&W Beilen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Beilen Datum: 1949-07-15 Onderwerp: foto's van het verzetsmonument

Brief van B&W Beilen aan Stichting 1940-1945 over het doen toekomen van foto's van de onthulling van het verzetsmonument

Van: Reichskommissar für besetzten Gebiete&nbsp; Aan: Herren Generalsekretare Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-18&nbsp; Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Van: Reichskommissar für besetzten Gebiete&nbsp; Aan: Herren Generalsekretare Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-18&nbsp; Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Brief van de Reichskommissar für besetzten Gebiete aan de Secretarissen-Generaal

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing bewindvoering over het echtpaar Tas-van Dam.

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing bewindvoering over het echtpaar Tas-van Dam.

Brief van Het Nederlands Beheersinstituut aan J. van Dam over opheffing bewindvoering

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Lijst van overtollig medisch materiaal in Interneringskamp Westerbork

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing van bewindvoering na aankondigingen in het Staatsblad in 1950 van het overlijden van het echtpaar Tas-van Dam.

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing van bewindvoering na aankondigingen in het Staatsblad in 1950 van het overlijden van het echtpaar Tas-van Dam.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan J. van Dam over opheffing van bewindvoering

Van: Snoek, Hermine Aan: Elffers, M.C., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: schrijfdag; gezondheid; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier Er gaan in die tijd geruchten dat kamp Westerbork een uitwisselings-kamp wordt.

Van: Snoek, Hermine Aan: Elffers, M.C., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: schrijfdag; gezondheid; uitwisseling (Austausch) Op Lager Westerbork briefpapier Er gaan in die tijd geruchten dat kamp Westerbork een uitwisselings-kamp wordt.

BettyMarx-Linz

Betty
Marx-Linz