We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Nijstad-Dasberg, R. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-12

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Nijstad-Dasberg, R. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-12

Bewijs voor het verzenden van een pakket aan R. Nijstad-Dasberg in kamp Westerbork

Van: Leeuwen, C.A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1943-05-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 3 (infectieafdeling) Onderwerp: bedankt voor het pakketje.

Van: Leeuwen, C.A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1943-05-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 3 (infectieafdeling) Onderwerp: bedankt voor het pakketje.

Briefkaart van C. A. van Leeuwen aan L.E.M. Hack vanuit kamp Westerbork

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Von Judentransporten und Stacheldraht von Pilzen und Flüchtversuchen und von eine Flucht aus Westerbork. Datum: 1942/1943 Onderwerp: over verzamelen van paddenstoelen; over mogelijkheden tot ontvluchten, voorbereidingen, moeilijkheden, gevaren, dillema's; radioapparaat; fietsen; verschillende ontvluchtingspogingen (mislukt en gelukt) via een gat in het prikkeldraad en de oude waterzuivering en later via &nbsp;de OD-poort met lorries via het crematorium en de nieuwe waterzuivering (zie ook interview/vlucht van Johanna Ladee-Levy).

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach over ontvluchtingen

Verzet

Joods verzet

Legitimatie Vrije Groepen Amsterdam Van: Stertzenbach, Werner

Legitimatie Vrije Groepen Amsterdam Van: Stertzenbach, Werner

Legitimatiebewijs Vrije Groepen Amsterdam van Werner Stertzenbach

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Expresse zondagochtend heden ontvangen, geen pakjes, Vermeulen niet gezien, telegrafeer uitvoerig terug

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Expresse zondagochtend heden ontvangen, geen pakjes, Vermeulen niet gezien, telegrafeer uitvoerig terug

Telegram van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Van: Walg, M. Aan: Mug, familie Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Van: Walg, M. Aan: Mug, familie Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Briefkaart van M. Walg aan de familie Mug vanuit kamp Westerbork

Van: Reens, Annie Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Bedankje voor een pakket

Van: Reens, Annie Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: Bedankje voor een pakket

Briefkaart van Annie Reens aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-24&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksvoorwerpen en wol en naald om sokken te stoppen. De schrijver heeft het druk met zijn werk als sanitäter.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-24&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksvoorwerpen en wol en naald om sokken te stoppen. De schrijver heeft het druk met zijn werk als sanitäter.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Van: Reens, A. Aan: Haan, de, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Bedankje voor toesturen pakketten

Briefkaart van Annie Reens aan fam. de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: omstandigheden; ontvangen pakketten; ziekenbroeder in barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: omstandigheden; ontvangen pakketten; ziekenbroeder in barak 43.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Batavier-Ras vanuit kamp Westerbork

Van: Wolf, Rosa Aan: Bosman, N.V. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-20 Onderwerp: dank voor prachtig pakket

Van: Wolf, Rosa Aan: Bosman, N.V. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-20 Onderwerp: dank voor prachtig pakket

Briefkaart van R. Wolf aan N.V. Bosman vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Briefkaart van Abraham van Dam aan Joseph van Dam vanuit kamp Westerbork

Van: van Dam, Abraham en gezin Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham en gezin Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Briefkaart van het gezin van Abraham van Dam aan Joseph van Dam vanuit kamp Westerbork

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Brief van Arnold Koller aan Jacob Koller vanuit kamp Westerbork via het Rode Kruis

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Briefkaart van Abraham van Dam aan Joseph van Dam vanuit kamp Westerbrok

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakje ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: pakje ontvangen, hartelijk dank

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Plaatsen in kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Als Salomon Zeelander 19 jaar is, wordt hij gekeurd voor de Nationale Militie. Vrijgesteld wegens te klein, 1545 mm en lichte gebreken, staat op het keuringsformulier, en als beroep diamantslijper. Op 22 september 1898 wordt Salomon ingeschreven als lid van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB). In 1902 vertrekt Salomon met zijn vrouw Rachel uit Amsterdam naar Borgerhout in België, waar hij als diamantslijper werk vindt in Antwerpen. In Borgerhout worden drie kinderen geboren. In 1914 verhuist het gezin naar Amsterdam. Vijf jaar later keren ze terug naar België waar ze in Antwerpen/Deurne gaan wonen. Na het overlijden van zijn vrouw Rachel in 1938 verhuist Salomon naar Hilversum waar hij in het Sanatorium Zonnestraal wordt opgenomen.&nbsp; Op 4 maart 1943 komt Salomon Zeelander in kamp Westerbork aan. Tien dagen later overlijdt hij in het kamp, en wordt daar op 15 maart 1943 - tegen de Joodse traditie - gecremeerd. De urn met as is op de Joodse begraafplaats in Diemen bijgezet op veld U, het veld waar urnen geplaatst zijn van Joden die in Westerbork gecremeerd zijn.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;