In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak. Datum: 1941-09-07 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak. Datum: 1941-09-07 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Foto van Hans Müller en Martha Julie Müller-Kankelfitz zittend voor hun barak

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

Brief van Mozes van Dam aan Aron van Dam aan zijn gezin vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Van: Schade-enquête commissie Den Haag&nbsp; Aan: Barnstijn, A.B.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-07-19&nbsp; Onderwerp: oorlogsschade erven Sientje Barnstijn-van den Berg

Van: Schade-enquête commissie Den Haag&nbsp; Aan: Barnstijn, A.B.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-07-19&nbsp; Onderwerp: oorlogsschade erven Sientje Barnstijn-van den Berg

Brief Schade-enquête commissie Den Haag aan A. B. Barnstijn

Origineel briefpapier kamp Westerbork Onbeschreven

Origineel briefpapier kamp Westerbork Onbeschreven

Briefpapier kamp Westerbork

Oproep voor Carel Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met zijn indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag uiterlijk om 23.00 uur met bagage te melden op de verzamelplaats.

Oproep voor transport naar Zwitserland voor Carel Hedeman

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-30&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van brieven voor het Oosten

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-30&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van brieven voor het Oosten

Mededeling over inleveren van brieven voor het Oosten

Lagerbefehl No. 59 Datum: 1943-12-01 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Nieuwe regeling t.a.v. binnenkomende pakketten

Lagerbefehl No. 59 Datum: 1943-12-01 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Nieuwe regeling t.a.v. binnenkomende pakketten

Lagerbefehl No. 59

Verhaal van een kleinzoon: Tijdens de Tweede Wereldoorlog 1940-1945 heeft mijn grootvader, Opa Pakkedrager gewoond in de Paardekraalstraat 2 (tweehoog) te Amsterdam. Deze straat ligt in de "Transvaalbuurt" waar veel joden woonden. Elke week bezocht mijn moeder Judith Pakkedrager haar vader in Amsterdam. Als ik goed opgepast had op school, mocht ik met haar mee met het trammetje, het boemeltje van Purmerend waar wij woonden. De tramlijn liep langs het kanaal tot in Amsterdam-Noord waar wij met bootje Bergman over het IJ naar het Centraal Station voeren. Eerst gingen wij naar een Café-restaurant waar veel Joodse familieleden en vrienden kwamen. De Joodse mensen liepen net als mijn moeder met een gele ster die zij op hun jas moesten dragen. Alle mensen die gebruik maakten van openbare gelegenheden, dus ook met de tram, moesten zich bij controle van de Duitsers kunnen legitimeren. Zij konden dan precies zien wie een Jood was want op hun legitimatiebewijs stond een grote J gestempeld. Ik had toen nog geen legitimatiebewijs.&nbsp; Vanaf het restaurant gingen we dan met de tram naar mijn Opa. In de Lineusstraat stapte we dan uit en liepen hierna naar de Paardekraalstraat. Mijn Opa was altijd blij als wij kwamen. Hij leefde alleen, daar mijn Oma voor de oorlog was overleden. Ik ging altijd graag naar hem toe, want ik kreeg altijd snoepjes en hij was altijd aardig tegen mij. Meestal moest ik naar de voorkamer bij het balkonnetje waar ik mocht spelen en kon uitkijken over de straat. Mijn moeder hoorde ik meestal huilen en praten met mijn Opa. Veel begreep ik daar niet van, want ik dacht dat mijn moeder het fijn vond om haar vader te zien. Ik wist toen niet dat met tussenpozen haar en mijn familie naar Westerbork werden weggevoerd. Iedere dinsdag, hoorde ik pas later, vertrokken er Joodse mensen en kinderen in beestenwagons met de trein vanaf het Muiderpoortstation naar het doorgangskamp Westerbork in Drenthe. Op een dag hoorde ik van mijn moeder die ten einde raad was, dat mijn Opa zich moest melden in de Hollandse Schouwburg die omgedoopt was tot Joodse Schouwburg. Hij mocht wat kleren en sierraden meenemen, maar hij gaat niet, vertelde zij. Ze moeten mij wegslepen, zou hij tegen mijn moeder hebben gezegd. Pas later hoorde ik dat dit dan ook gebeurd is. Op 77-jarige leeftijd is mijn opa in 1943 vanaf Westerbork gedeporteerd naar het vemietigingskamp Sobibor in Polen, waar hij op of omstreeks 23 April 1943 door de gevolgen van gasverstikking om het leven is gebracht.&nbsp;

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1925-04-24 Onderwerp: dank voor zijn bijdrage aan een zeer geslaagde avond in het Oude Lieden Gesticht.

Van: Dowor Touf Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1925-04-24 Onderwerp: dank voor zijn bijdrage aan een zeer geslaagde avond in het Oude Lieden Gesticht.

Julie Louise GreteEichwald-Mosberg

Julie Louise Grete
Eichwald-Mosberg