In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Ritueel eten kamp Westerbork

Ontspanning kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Bar Mitswa Kamp Westerbork

Briet Mila kamp Westerbork

Christendom kamp Westerbork

Joodse huwelijken kamp Westerbork

Sabbat kamp Westerbork

Rabbijnen kamp Westerbork

Synagogebezoek kamp Westerbork

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Interview opgenomen met Werner Ahlfeld in 1955

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Briefkaart van L. van Coeverden aan J. Belterman vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester van Amsterdam Aan: diverse afdelingen Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03 Onderwerp: regeling financiele positie van ontslagen ambtenaren en werklieden die gehuwd zijn met een Joodsche echtgenoot(e).

Van: Burgemeester van Amsterdam Aan: diverse afdelingen Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03 Onderwerp: regeling financiele positie van ontslagen ambtenaren en werklieden die gehuwd zijn met een Joodsche echtgenoot(e).

Notitie

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Joachim Horst Kalmann